تفسیر آزمایش زردی در نوزادان

زردی نوزاد زمانی رخ می دهد که سطح بیلی روبین در خون وی بالا باشد. بیلی روبین ماده زرد رنگی است که عمدتا در بدن از تجزیه گلبول های قرمز خون تولید می شود. کبد این ماده زرد رنگ را تجزیه و آن را از طریق مدفوع از بدن خارج می‌کند.
زردی نوزاد زمانی رخ می دهد که بیلی روبین به اندازه کافی از بدن خارج نمی شود و تجمع پیدا می کند. سطح بالای بیلی روبین در بدن باعث زرد شدن پوست و سفیدی چشم نوزاد می شود که به این حالت یرقان می گویند. با معاینه فیزیکی و آزمایش میتوان زردی نوزاد را تشخیص داد. در این مقاله به تفسیر آزمایش زردی در نوزادان می‌پردازیم.

میزان شیوع زردی در نوزادان

هنگامی که کودک در رحم مادر رشد می کند، جفت بیلی روبین را از بدن نوزاد خارج می کند. پس از تولد، کبد نوزاد این کار را آغاز می کند. ممکن است بعد از تولد مدتی طول بکشد تا کبد نوزاد بتواند این کار را به طور موثر انجام دهد. به خاطر همین بیشتر نوزادان تازه متولد شده اندکی زردی پوست دارند.
تقریباً 60 درصد نوزادان سالم و 80 درصد نوزادان نارس در هفته اول تولد دچار زردی می شوند و حدود 10 درصد از نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند هنوز در یک ماهگی زردی دارند. برای اکثر نوزادان، زردی نشانه بیماری زمینه ای نیست و این زردی (که به آن زردی فیزیولوژیکی می گویند) معمولاً بی ضرر است. در بیشتر موارد زردی، نیازی به درمان نیست. تعداد کمی از نوزادان ممکن است به شدت زرد شوند. این نوزادان نیاز به بررسی و درمان دارند تا از بروز عوارض جدی جلوگیری شود. بنابراین تفسیر آزمایش زردی در نوزادان اهمیت زیادی دارد.

چرا نوزادان مستعد زردی هستند؟

نوزادان به دلایل زیر مستعد زردی هستند:

• افزایش تجزیه گلبول های قرمز خون

نوزادان تازه متولد شده نسبت به بزرگسالان تعداد گلبول های قرمز بیشتری در خون خود دارند. به دلیل تغییر نوع هموگلوبین خون از نوع جنینی (Hgb F) به نوع هموگلوبین بالغین(Hgb A)، پس از تولد گلبول های قرمز دوران جنینی شکسته و جایگزین می شوند و در نتیجه تولید بیلی روبین بیشتر میگردد.

• عملکرد نابالغ کبد

کبد نوزاد تازه متولد شده به طور کامل رشد نکرده است و در پردازش بیلی روبین و دفع آن از خون کارایی کمتری دارد. که این منجر به کاهش سرعت پاکسازی بیلی روبین از بدن می شود.

انواع مختلف زردی در نوزادان

برای تفسیر آزمایش زردی در نوزادان ، مهم است بدانید که انواع مختلفی از زردی در آنها وجود دارد. در اینجا سه نوع زردی نوزادان ذکر شده است:

1. زردی فیزیولوژیک

این نوع زردی در نتیجه غلظت بالای گلبول های قرمز و عملکرد کبد نابالغ اتفاق می‌افتد. معمولاً در هفته اول زندگی ظاهر می شود و 1-2 هفته (در صورت نارس بودن نوزاد 3 هفته) بعد برطرف می شود. با کاهش تعداد گلبول های قرمز، زردی برطرف می شود. این نوع زردی با بیماری ها یا اختلالات زمینه ای مرتبط نیست.

2. زردی پاتولوژیک

اگر زردی در 24 ساعت اول پس از تولد ایجاد شود، و میزان بیلی روبین از 24 ساعت اول تا 10 روز پس از تولد بسیار بالا باشد، یا اگر نوزاد علائم بیماری جدی را نشان دهد به این نوع از افزایش بیلی‌روبین زردی پاتولوژیک می‌گویند.

3. یرقان شیردهی

این اتفاق 5 تا 7 روز پس از تولد رخ می دهد، معمولاً در 14 روز به اوج خود می رسد و می تواند تا چند ماه ادامه یابد. تصور می شود که این بیماری به دلیل افزایش غلظت آنزیم (بتا گلوکورونیداز) موجود در شیر مادر ایجاد می شود. زردی شیر مادر در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند شایع است و طبیعی است. نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می شوند به اندازه نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند دچار زردی نمی شوند.

بیلی روبین غیر کونژوگه و کونژوگه چیست؟

برای تفسیر آزمایش زردی در نوزادان باید با تفاوت بیلی روبین کونژوگه و بیلی روبین غیر کونژوگه آشنا باشیم. وقتی گلبول‌های قرمز در بدن تجزیه می‌شود قسمت هم آن تبدیل به بیلی‌روبین غیر کونژوگه ( غیر مستقیم) می‌شود. بیلی روبین غیر کونژوگه نمی‌تواند از بدن دفع شود بنابراین در کبد به اسید گلوکورونیک متصل می‌شود و تبدیل به بیلی‌روبین کونژوگه ( مستقیم ) می‌شود.
بیلی روبین کونژوگه یک ماده زائد است که وارد صفرا و سپس روده می شود و در نهایت از بدن دفع می‌گردد. بیلی‌روبین نوزادان مبتلا به زردی بیشتر از نوع غیر کونژوگه ( غیر مستقیم) است. چون کبد نوزاد هنوز بالغ نشده و نمیتواند عمل کونژوگه کردن بیلی روبین را به خوبی انجام دهد. افزایش سطح بیلی‌روبین غیر مستقیم به بیش از 20 -25 میلی گرم در دسی لیتر خطر ناک است و باعث التهاب مغز (انسفالوپاتی حاد ) می‌شود.

سطح طبیعی بیلی روبین برای نوزادان

تقریباً همه نوزادان در عرض 1 تا 2 روز پس از تولد دارای میزان بیلی روبین بالایی هستند.
زردی نوزاد (هیپربیلی روبینمی نوزادی) زمانی تشخیص داده می شود که سطح بیلی روبین خون بیش از 5 میلی گرم در دسی لیتر باشد.
در زردی فیزیولوژیکی در نوزادان سالم معمولاً میزان بیلی روبین حدود 5-6 میلی گرم در دسی لیتر در روز چهارم پس از تولد مشاهده می شود. این مقدار در هفته بعد کاهش می یابد تا زمانی که به سطح نرمال برسد.
زردی شیر مادر در حدود 30 درصد از نوزادان سالمی که از شیر مادر تغذیه می کنند، حدود 5 روز پس از تولد ایجاد می شود. سطح بیلی‌روبین در این نوزادان بین 12-20 میلی گرم در دسی لیتر است.
در زردی پاتولوژیک، زردی در عرض 24 ساعت پس از تولد مشاهده می‌شود و افزایش میزان بیلی‌روبین در روز بیش از 5 میلی گرم در دسی لیتر است و سطح بیلی روبین نوزاد به بالاتر از 17 میلی گرم در دسی لیتر می‌رسد. تعدادی از اختلالات، مانند آترزی صفراوی، می تواند باعث زردی پاتولوژیک شود.

میزان خطرناک بیلی روبین در نوزادان

اگرچه بالا بودن سطح بیلی روبین در نوزادان معمول است، اما اگر سطح آن 20 میلی گرم در دسی لیتر یا بیشتر باشد، زردی شدید (هیپربیلی روبینمی) تشخیص داده می شود. تحقیقات نشان می دهد که کمتر از 2 درصد از نوزادان دچار هیپربیلی روبینمی شدید می شوند.

روش‌های انجام آزمایش بیلی روبین نوزاد

روش بیلی روبینومتر (تست پوستی)

بیلی روبینومتر وسیله ای است که نور را به پوست نوزادان می تاباند و با اندازه گیری میزان جذب و انتشار پرتوهای نور توسط پوست میزان بیلی‌روبین را محاسبه می‌کند. به وسیله این دستگاه هیپربیلی روبینمی (افزایش بیلیروبین ) را در نوزادان تشخیص می دهند.

آزمایش خون

در نوزادان، گاهی با زدن لانست به پاشنه نوزادان خونگیری انجام میگردد. میزان بیلی روبین در قسمت مایع خون (سرم) اندازه گیری می شود و سپس بررسی می شود که آیا بیلی روبین سرم بالا است یا خیر.

چه زمانی درمان زردی نوزاد ضروری است؟

ااگر سطح بیلی روبین نوزاد شما به مقادیر زیر بر حسب میلی‌گرم بر دسی لیتر برسد، درمان توصیه می شود:
15 در نوزادان 25-48 ساعته ،18 درکودک 72-49 ساعته و 20 در کودکان بالای 72 ساعت

عوارض افزایش بیلی‌روبین در نوزادان

افزایش بیلی روبین در نوزادان ممکن است باعث کاهش فعالیت، اختلالات شنوایی ، فلج مغزی ، ناتوانی ذهنی و تشنج در نوزادان گردد.
ممکن است برای نوزادانی که نیاز به درمان دارند یا سطح بیلی روبین آنها سریعتر از حد انتظار افزایش می یابد، پزشک علاوه بر آزمایش بیلی‌روبین آزمایشهای دیگری مانند شمارش کامل خون، تست کومبز و تعداد رتیکلوسیتها را نیز برای نوزاد درخواست دهد.

در صورتی که برای نوزاد خود آزمایش داده‌اید و نیاز به تفسیر آزمایش زردی نوزاد خود دارید می‌توانید از تفسیر هوش مصنوعی وب سایت ما استفاده کنید.

منابع

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3058149
2. https://www.msdmanuals.com/professional/pediatrics/metabolic,-electrolyte,-and-toxic-disorders-in-neonates/neonatal-hyperbilirubinemia
3. https://medlineplus.gov/ency/article/001559.htm
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6688481
5. https://americanpregnancy.org/healthy-pregnancy/first-year-of-life/newborn-jaundice
6. ttps://redcliffelabs.com/myhealth/lab-test/liver-test/bilirubin-level-in-newborn-baby-physiological-vs-pathological-jaundice-range-and-mo
7. https://www.nct.org.uk/baby-toddler/your-childs-development/0-3-months/split-bilirubin-blood-test