در این مقاله با کمپلمان های 3، 4 و تست اندازه‌گیری این اجزا، آشنا می‌شویم:
سیستم کمپلمان بخشی از سیستم ایمنی است که بر عملکرد بدن در مبارزه با عفونت‌های مختلف و حذف عوامل خارجی مانند باکتری و ویروس‌ها تاثیر می‌گذارد. این سیستم دربیماری‌های خودایمنی و التهابات نیز درگیر شده و به بدن برای بازیابی سلامت فرد کمک میکند. بیماری خودایمنی، اختلالی است که بدن، بافت و سلولهای خود را به‌عنوان عامل خارجی شناسایی کرده و شروع به تخریب آن‌ها میکند. 9 پروتئین اصلی در سیستم کمپلمان وجود دارد که از C1 تا C9 نام‌گذاری شده و برای تشخیص ناهنجاری‌های مختلف اندازه‌گیری می‌شوند (1،2).
در این میان آزمایش C3 و C4، دو کمپلمان سه و چهار که از مهم‌ترین پروتئین‌های سیستم محسوب می‌شوند را اندازه‌گیری میکند. مقادیر بسیار پایین یا بالای این پروتئین‌ها می‌تواند مشکلاتی را به‌همراه داشته باشد. این تست با گرفتن مقدار بسیار کمی خون از ورید پشت دست یا داخل آرنج انجام می‌شود. هیچ‌گونه آمادگی قبلی برای انجام آزمایش نیاز نیست فقط درصورتی‌که دارو یا مکمل مصرف می‌کنید، قبل از انجام آزمایش پزشک خود را در جریان قرار دهید. مراحل انجام آزمایش به شرح زیر است:
– فرد ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی یک نوار الاستیکی را در اطراف بازو می‌پیچد.
– ورید با خون متورم می‌شود.
– محل خون‌گیری با باضدعفونی کننده تمیز می‌شود.
– فردی که خون‌گیری را انجام می‌دهد، به آرامی سر سرنگ را وارد رگ میکند.
– خون در یک ویال یا لوله‌ای جمع‌آوری می‌شود.
– سوزن خارج شده و محل تزریق، برای جلوگیری از خون‌ریزی پوشیده می‌شود (4،1, 5)
آزمایش C3 و C4 برای چیست؟
از این تست برای بررسی روند درمان در شخص مبتلا به بیماری‌های خودایمنی استفاده می‌شود؛ اگر مقادیر C3 و C4 در آزمایش فرد تحت درمان بالا باشد، نشان می‌دهد که درمان موثر است (4). همچنین ممکن است پزشک درصورت مشاهده علائم بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس، این آزمایش را به شما توصیه کند. از علائم لوپوس میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- راش‌های پروانه‌ای شکل روی بینی و گونه‌ها
- خستگی بیش از حد و غیرنرمال
- زخم دهان
- ریزش مو
- حساسیت به نور خورشید
- تورم غدد لنفاوی
- درد قفسه سینه هنگام تنفس عمیق
- درد مفاصل
- تب (3)
عوارض جانبی تست C3 و C4
این آزمایش به شدت ایمن بوده و مانند سایر آزمایش‌های خون عوارض آن بسیار ناچیز است. از پیامدهای ممکن میتوان به موارد زیر اشاره کرد که معمولا درکمتر از یک روز برطرف می‌شوند:
· درد و توردم در ناحیه وارد شدن سوزن
· سرگیجه خفیف
· خون‌ریزی بیش از حالت نرمال (1)
نتایج آزمایش
نتایج این تست می‌تواند بسته به سن و جنسیت، سابقه بیماری و حتی متد استفاده شده در آزمایشگاه‌های مختلف، متفاوت باشد. به‌طور معمول رنج نرمال برای C3 و C4، به ترتیب 80-160 و 15-45 میلی‌گرم در دسی‌لیتر خون درنظر گرفته می‌شود. عوامل متعددی می‌توانند موجب تغییر سطح این دو فاکتور شوند؛ برای مثال مقدار این دو کمپلمان بلافاصله پس از عفونت یا آسیب افزایش پیدا میکند. انواع سرطان و کولیت اولسراتیو نیز با ایجاد التهاب، سطح این دو فاکتور را در خون بالا می‌برند. همچنین اگر شما تحت درمان بیماری مانند لوپوس هستید، بالا بودن سطح کمپلمان‌های 3 و 4 نشان از درمان موثر است. از طرف دیگر مقادیر پایین این دو کمپلمان می‌تواند از علائم بیماری لوپوس و گاها بیماری‌های کبدی و کلیوی باشد (7، 6، 5 ،4).
درصورتی که سطح C3 و C4 در آزمایش شما خارج از رنج گفته شده است، لزوما به معنای بیماری نیست و ممکن است درنتیجه‌ی نگهداری نادرست نمونه باشد، بنابراین برای تفسیر دقیق حتما با متخصص مشورت کنید.
منابع:
1. https://www.portea.com/labs/diagnostic-tests/c3-and-c4-blood-test-204/
2. https://www.healthline.com/health/complement
3. https://medlineplus.gov/lab-tests/complement-blood-test/
4.https://www.webmd.com/a-to-z-guides/what-is-complement-c3-test
5. https://www.webmd.com/a-to-z-guides/what-is-complement-c4-test
