در این مقاله، به بررسی آزمایش مغز اسخوان در افرادی که پلاکت پایین دارند، می‌پردازیم:
مغز استخوان بافتی نرم و اسفنجی است که در مرکز بسیاری از استخوان‌ها وجود دارد و انواعی از سلول‌های خونی شامل گلبول‌های قرمز، سفید و پلاکت‌ها را می‌سازد. آزمایش مغز استخوان (bone marrow test) برای سنجش نحوه عملکرد این بافت و بررسی این موضوع که آیا مقادیر کافی از سلول‌های گفته‌شده ساخته می‌شوند یا خیر، کاربرد دارد. این آزمایش به دوشکل انجام می‌شود؛ آسپیراسیون که بخشی از مایع بافت را خارج می‌کند و بیوپسی مغز استخوان، که با برداشت بخش کوچکی از این بافت همراه است. معمولا این دو تست باهم انجام شده و در تشخیص اختلالات مغزاستخوان، بیماری‌های خونی و تعدادی از سرطان‌ها کاربرد دارند. نمونه‌گیری اغلب از بخش پشتی لگن انجام می‌شود (1).
آزمایش مغزاستخوان برای پلاکت پایین
پلاکت‌ها سلول‌های خونی هستند که در انعقاد خون و درنتیجه توقف خون‌ریزی نقش دارند. زمانی که سطح این سلول‌ها به کمتر از مقادیر نرمال کاهش می‌یابد، ممکن است کبودی یا خون‌ریزی‌هایی بیش از حد در فرد دیده شود که Thrombocytopenia(ترومبوسیتوپنی) نام دارد. این پدیده ممکن است درنتیجه تعدادی از سرطان‌ها، قرص یا بیماری‌های خودایمنی رخ دهد. به‌طورکلی کاهش تعداد پلاکت‌ها به سه شکل اتفاق می‌افتد:
– تخریب پلاکت؛ برای مثال درنتیجه‌ی عملکرد اتوآنتی‌بادی‌ها
– تجزیه پلاکت‌ها؛ در افراد با طحال بزرگ یا بیماری‌های کبدی
– کاهش تولید پلاکت؛ می‌تواند به‌دنبال تعدادی از بیماری‌های مغز استخوان رخ دهد
آزمایش مغز استخوان روشی برای بررسی و تشخیص مورد سوم است. درواقع این آزمایش عملکرد bone marrow در تولید سلول‌های گفته‌شده را مورد بررسی قرار می‌دهد (2).
نتایج آزمایش
نمونه‌های گرفته‌شده به آزمایشگاه فرستاده می‌شوند و بعداز چندروز تا چندهفته، نتایج آماده است. در آزمایشگاه، متخصص پاتولوژیست یا هماتوپاتولوژیست، سمپل را از نظر سلامتی و توانایی ساخت سلول‌های خون بررسی می‌کند. جواب آزمایش در موارد زیر کمک‌کننده است:
- تایید یا رد تشخیص انجام‌شده برای یک بیماری
- تعیین میزان پیشرفت بیماری
- ارزیابی میزان موثر بودن درمان (3)
نتیجه نرمال این تست، بیانگر این موضوع است که مغز استخوان مقادیر کافی از سلول‌های خونی، ازجمله پلاکت‌ها را تولید می‌کند. بنابراین پایین بودن پلاکت خونِ شما، ربطی به تولید آن در بافت مغز استخوان ندارد و نیاز است دلایل احتمالی دیگر توسط پزشک بررسی شوند. اما نتایج غیرطبیعیِ آزمایش، می‌تواند نشان‌دهنده اختلالی در تولید پلاکت‌ها در این بافت باشد و ممکن است به‌دنبال سرطان، عفونت یا بیماری‌های دیگر مغزاستخوان به‌وجود آید. دراین شرایط معمولا پزشک برای تشخیص دقیق‌تر، آزمایش‌های بیشتری را درخواست داده یا درصورت نیاز، گزینه‌های درمانی موجود را مطرح می‌کند (4).
منابع:
1. https://medlineplus.gov/lab-tests/bone-marrow-tests/
2. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/14430-thrombocytopenia#:~:text=People%20with%20thrombocytopenia%20have%20low,diseases%20can%20cause%20the%20condition.
3. https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/bone-marrow-biopsy/about/pac-20393117
4. https://www.healthline.com/health/bone-marrow-biopsy#results
