دوره پنجره الایزا نسل 3

در این مطلب، با تست ELISA و به‌ویژه نسل سوم آن، آشنا می‌شویم:

تست الایزا

Enzyme-linked immunosorbent assay یا آزمایش الایزا، آنتی­‌بادی‌­های موجود در خون را اندازه­‌گیری می­‌کند. آنتی‌­بادی‌­ها، پروتئین‌­هایی هستند که توسط سیستم ایمنی تولید شده و به بدن در مبارزه با عوامل بیماری‌­زا کمک می­‌کنند. از این آزمایش می‌­توان برای تشخیص عفونت­‌های مختلف ازجمله HIV استفاده کرد. ویروس اچ آی وی، به سلول­‌های سیستم‌­ایمنی آسیب زده و توانایی بدن در مقابله با انواع عفونت و بیماری‌­ها را پایین می‌­آورد. درنتیجه­‌ی این موضوع، فرد در ریسک ابتلا به­ انواع بیماری­‌های ساده­‌ و به اصطلاح "فرصت­‌طلبی" قرار می‌گیرد که پیشتر توانایی مقابله با آن‌­ها را داشته است (3).

الایزا نسل 3

درطول زمان، تست ELISA پیشرفت­‌های زیادی کرده و نسل­‌های مختلف یک تا چهار را به­‌وجود آورده است که هرکدام به روشی، وجود ویروس مدنظر را در خون بررسی می­‌کنند. نسل 3 الایزا، فقط حضور آنتی‌­بادی‌ها را در خون بررسی می‌کند و توانایی سنجشی آنتی‌ژن­‌ را ندارد. امروزه تمامی روش‌­های قبلی ازجمله الایزا نسل سه، منسوخ شده و تنها الایزای نسل 4 در تشخیص HIV کاربرد دارد.

نسل چهارم این تست، آنتی‌­بادی و آنتی‌­ژن‌­های مرتبط با ویروس مدنظر را در خون اندازه‌­گیری می‌­کند. آنتی‌­ژن، نوع خاصی از پروتئین‌­های ساختاری ویروس است که باعث تحریک سیستم‌ایمنی می­‌شود. آنتی‌ژن موجود بر سطح ویروس اچ آی وی، P24 است که مختص این ویروس بوده و در الایزا سنجیده می­‌شود. معمولا این آزمایش، اولین تستی است که در بررسی امکان ابتلا به اچ آی وی، مورد استفاده قرار می‌­گیرد. نکته حائز اهمیت در انجام تست‌­های تشخیصیِ اچ آی وی، دوره پنجره آن­‌ها است که در ادامه توضیح خواهیم داد (1).

دوره پنجره الایزا نسل 3

پس از آنکه ویروس به داخل بدن وارد می­‌شود، نیاز است مدت زمان مشخصی بگذرد تا مقادیر آنتی‌­­ژن‌­های سطحی ویروس و آنتی­‌بادی‌­های گفته‌­شده، به سطح قابل قبولی رسیده و قابل شناسایی شوند. به این بازه زمانی، دوره پنجره HIV گفته می­شود. این بازه بین نسل­‌های مختلف تست الایزا و همچنین میان افراد، متفاوت است. طبق برخی منابع، دوره پنجره برای نسل سوم 60 روز و برای نسل چهارم که امروزه استفاده می‌شود، حدود 45 روز درنظر گرفته می‌شود (2).

بنابراین در شرایطی که آزمایش قبل از پایان دوره پنجره انجام شود، ممکن است نتیجه تست، منفی کاذب اعلام شده و فرد به­‌اشتباه بیفتد. کاذب بودن نتیجه منفی، بدین معنا است که ویروس در بدن شخص وجود دارد اما هنوز امکان سنجش آن فراهم نشده و به‌­اشتباه جواب آزمایش اچ آی وی، منفی اعلام شده‌­است. بنابراین در انجام آزمایش و تفسیر نتایج حاصله، نیاز است به این بازه­، توجه شود (1).

در مقابل، نتیجه مثبت کاذب نیز مطرح است؛ اختلالاتی مانند لایم، سیفلیس یا لوپوس می­‌توانند نتیجه آزمایش فردی که مبتلا به اچ آی وی نیست را مثبت کنند. بنابراین اگر جواب تست اولیه مثبت شود، نیاز است تست­‌های پیچیده‌­تری مانند differentiation assay یا اسیدنوکلئیک (NAT) برای اطمنیان بیشتر انجام شوند (1). نکته کلیدی در این بیماری، تشخیص و درمان به‌موقع است که احتمال بروز مرحله ایدز در بیمار را به‌شدت کاهش داده و طول عمر وی را افزایش می‌دهد. بنابراین اگر فکر می­‌کنید که ممکن است به این ویروس آلوده شده باشید، باید هرچه سریع‌تر آزمایش‌­های مربوطه را پیگیر شوید.

منابع:

1. https://www.healthline.com/health/elisa-western-blot-tests-for-hiv#elisa-test-and-hiv-differentiation-assay

2. https://www.aidsmap.com/about-hiv/what-window-period-hiv-testing

3. https://www.healthline.com/health/hiv-aids/early-signs-hiv-infection