در این مقاله با آزمایش لوپوس و رنج نرمال نتایج آن، آشنا می‌شویم:
لوپوس چیست؟
لوپوس یکی از انواع بیماری‌های خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت‌های سالم خود حمله کرده و باعث آسیب به آن‌ها می‌شود. علائم این بیماری از فردی تا فرد دیگر متفاوت بوده و حتی ممکن است در طول زمان تغییر کند. بنابراین تشخیص لوپوس به‌راحتی و با انجام یک تست مشخص امکان‌پذیر نمی‌باشد. علائم بالینی و تست‌های آزمایشگاهی درکنار یکدیگر می‌توانند به تشخیص بیماری کمک کنند. همچنین از آزمایش‌های مربوطه برای بررسی روند درمان در افراد مبتلا به لوپوس نیز استفاده می‌شود (1،2).
پزشک ممکن است درکنار بررسی سوابق پزشکی و انجام معاینه، آزمایش‌های زیر را برای تشخیص لوپوس درخواست کند:
آزمایش‌های خون
1. Complete blood count یا CBC
این آزمایش تعداد گلبول‌های قرمز (RBC)، گلبول‌های سفید (WBC) و پلاکت‌های خون را اندازه‌گیری می‌کند که رنج طبیعی هریک از این موارد در ادامه آورده شده است (7).
مردان زنان
گلبول‌های قرمزخون 4.32-5.72 میلیون cells/mcL 3.90-5.03 میلیون cells/mcL
هموگلوبین 135-174 گرم بر لیتر 120-155 گرم بر لیتر
هماتوکریت 38.8-50.0 درصد 34.9-44.5 درصد
گلبول‌های سفید خون 3,500 – 10,500 cells/mcL و 3,500 – 10,500 cells/mcL
شمار پلاکت 150,000 – 450,000 /mcL و 150,000 – 450,000 /mcL
در فرد مبتلا به لوپوس تمامی فاکتورهای گفته شده می‌توانند خارج از محدوده استاندارد باشند، برای مثال سطح پایین گلبول‌های قرمز (هماتوکریت، هموگلوبین)، نشان دهنده ابتلا به آنمی (کم‌خونی) است که میتواند از علائم لوپوس باشد. مقادیر پایین WBC و پلاکت نیز از پیامدهای این بیماری محسوب می‌شوند (9).
2. Erythrocyte sedimentation rate یا ESR
ESR نوعی آزمایش خون است که سرعت رسوب کردن RBCs را اندازه‌گیری می‌کند. بالابودن این فاکتور در فرد میتواند نشان از وجود بیماری مانند لوپوس باشد. سرعت ته‌نشین شدن این سلول‌های خونی برای هربیماری مشخص، تعیین شده نیست اما به طورکلی ممکن است در لوپوس، عفونت، بیماری‌های التهابی و سرطان این شاخص افزایش پیدا کند (2). تفسیر نتایج ESR به شرح زیر است: (4)
نتایج طبیعی نتایج غیرطبیعی
– خانم‌های زیر 50 سال: 0-20 میلیمتر در ساعت بیش‌از 20
– آقایان زیر 50 سال: 0-15 mm/hr بیش‌از 15
– خانم‌های بالای 50 سال: 0-30 mm/hr بیش‌از 30
– آقایان بالای 50 سال: 0-20 mm/hr بیش‌از 20
– کودکان: 0-10 mm/hr بیش‌از 10
3. Antinuclear Antibody (ANA)
این تست حضور گروهی از آنتی‌بادی‌ها را درخون برای بررسی این موضوع که آیا سیستم ایمنی تحریک شده است یا خیر، می‌سنجد. اگر آنتی‌بادی‌های گفته شده در خون حضور نداشته باشند، نتیجه تست منفی اعلام شده و احتمال مبتلا بودن فرد به لوپوس بسیار کم است، هرچند نیاز است باتوجه به نظر پزشک تست‌های دیگری نیز انجام شوند. اما اگر حضور آنتی‌بادی در نمونه تایید شود، نتیجه به دو شکل بیان خواهدشد:
· Titres یا غلظت آنتی‌بادی در خون: تیترهای انجام شده معمولا به شکل نسبت بیان می‌شوند، نسبت‌های 1:40، 1:80، 1:160، 1:320 و 1:640 از تیترها پرکاربرد هستند. اکثر آزمایشگاه‌ها تیتر بالای 1:160 را مثبت درنظر می‌گیرند.
· Patterns: الگوهایی که گزارش می‌شوند مانند صاف یا خالدار بودن (5،6)
بسیاری از افراد با ANA مثبت مبتلا به لوپوس نیستند اما درعین‌حال حدود 95 درصد از افراد مبتلا به لوپوس از آزمایش ANA، نتیجه مثبت می‌گیرند که در این صورت ممکن است پزشک آزمایش آنتی‌بادی‌های اختصاصی‌تر مانند Antiphospholipid، Anti-Sm، Anti-dsDNA و… را توصیه کند (2،8).
4.
درکنار موارد گفته شده، از آزمایش‌های خونی دیگر مانند تست پروتئن CRP، کمپلمان و… نیز میتوان برای بررسی لوپوس استفاده کرد.
Urine tests
از آزمایش‌های ادرار برای تشخیص و نظارت بر اثرات لوپوس بر کلیه‌ها استفاده می‌شود. این تست‌ها شامل موارد زیر می‌باشند:
– پروتئین میکروآلبومین: حتی وجود مقدار کمی از این پروتئین در ادرار میتواند بیانگر ابتلا به بیماری‌های کلیوی باشد.
– پاکسازی کراتینین: این آزمایش عملکرد کلیه در فیلترکردن خون و حذف مواد زائد را بررسی می‌کند.
– Urinalysis یا آنالیز ادرار: وجود پروتئین، گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و cellular cast در نتایج این تست میتواند نشان از وجود آسیب کلیوی باشد. (1)
تست‌های تصویربرداری
اگر پزشک شک کند که لوپوس، قلب یا ریه‌های شما را تحت تاثیر قرار داده، ممکن است این گروه از تست‌ها درخواست کند:
· رادیوگرافی قفسه سینه: در این متد تصویری از قفسه سینه شما تهیه می‌شود که ممکن است فعالیت غیرطبیعی و یا التهاب در این ارگان‌ها را نشان دهد.
· اکوکاردیوگرافی: این تست از امواج صوتی برای بررسی ضربان قلب استفاده می‌کند که میتواند اختلالات ممکن در دریچه یا سایر قسمت‌های قلب را بررسی کند. (2)
Tissue biopsy یا بیوپسی
ممکن است نیاز باشد پزشک بخش کوچکی از بافت که ممکن است تحت تاثیر لوپوس قرار گرفته باشد را جداکرده و مورد بررسی قرار دهد که به آن بیوپسی گفته می‌شود. برای مثال بیوپسی پوست برای تشخیص این موضوع که آیا لوپوس به پوست آسیب زده است یاخیر استفاده می‌شود. همچنین اگر اختلالی در کلیه ایجاد شده باشد، biopsy بافت آن میتواند برای تعیین روش درمانِ مناسب، ضروری محسوب شود (2،3).
منابع:
1. https://www.webmd.com/lupus/laboratory-tests-used-diagnose-evaluate-sle
2. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/lupus/diagnosis-treatment/drc-20365790
3. https://www.healthline.com/health/lupus#diagnosis
4. https://www.healthline.com/health/esr#test-results
5. https://www.healthline.com/health/antinuclear-antibody-panel
6. https://medlineplus.gov/ency/article/003535.htm#:~:text=Normal%20Results&text=Titres%20are%20reported%20in%20ratios,speckled%2C%20centromere%2C%20and%20others.
7. https://www.healthline.com/health/cbc#results
8. https://www.medicalnewstoday.com/articles/323653#treatment
