در این مقاله، با آنزیمهای کبدی شامل ALP، ALT و ASTY، و همچنین سطح نرمال آن‌ها در بارداری آشنا می‌شویم:
کبد عضوی حیاتی در بدن است که به همراه آنزیمهای مهم خود در بسیاری از عملکردهای بدن ازجمله ساخت پروتئین‌ها، دفع سموم، کمک به متابولیسم و… نقش دارد. آنزیمهای کبدی به این اندام در انجام وظایف خود کمک می‌کنند. از آنزیمهای مهم کبدی میتوان به ALT، AST و ALP اشاره کرد که در تست‌های اولیه بررسی عملکرد کبد سنجیده می‌شوند. در ادامه هریک از این ترکیبات را به‌صورت مجزا بررسی خواهیم کرد.
آنزیم ALP:
ALP یا alkaline phosphatase، آنزیمی است که در سراسر بدن وجود دارد اما عمدتا در کبد، استخوان‌ها، دستگاه گوارش و کلیه‌ها دیده می‌شود. رنج دقیقی برای سطح آلکالین فسفاتاز نرمال در خون وجود ندارد اما میتوان به صورت میانگین، 44 تا 147 واحد در لیتر را طبیعی درنظر گرفت. زمانی‌که کبد دچار آسیب می‌شود ممکن است این آنزیم به درون خون نشت پیدا کرده و سطح آن در این بافت بالا رود که توسط آزمایش ALP سنحیده می‌شود. بنابراین ممکن است مقادیر بالای آلکالین فسفاتاز در خون، بیانگر بیماری‌های کبدی یا اختلالاتی در استخوان باشد. اما در بارداری شرایط متفاوتی مطرح است و افزایش این فاکتور تا دوبرابر ماکسیممِ گفته‌شده، طبیعی است و جای نگرانی وجود ندارد. در این حالت نیازی به پایین آوردن این آنزیم نیست. البته در مواردی سطح این فاکتور بیش از دوبرابر افزایش پیدا می‌کند که در این صورت می‌تواند با اختلالاتی همچون سندرم HELLP، کلستاز داخل کبدی و بیماری‌های کبدی و استخوانی مرتبط باشد. در این صورت باید باپزشک خود برای درمان‌های لازم جهت پایین آوردن ALP مشورت کنید
آنزیمهای آمینوترنسفراز
آلانین آمینوترنسفراز (ALT یا SGPT) و آسپارتات آمینوترنسفراز (AST یا SGOT) آنزیم‌هایی هستند که عمدتا در کبد وجود دارند و به متابولیسم موادغذایی و تولید انرژی کمک می‌کنند. زمانی‌که کبد دچار آسیب یا التهاب می‌شود این آنزیم‌ها همانند آلکالین فسفاتاز وارد خون شده و سطح آن‌ها در این بخش بالا می‌رود. رنج نرمال برای AST و ALT به‌ترتیب 8-33 U/L و 7-56 U/L می‌باشد که وابسته به فاکتورهای متعددی ازجمله سن، جنسیت، وزن و نژاد افراد متغیر است (5,6,7).
پایین آوردن آنزیمهای کبدی در بارداری
تغییراتی ساده در سبک‌زندگی می‌تواند به پایین آوردن سطح این آنزیم‌ها درخون کمک کند، مانند:
1. مصرف قهوه: نوشیدن مقادیر متوسطی از قهوه به‌شکل منظم و روزانه، می‌تواند بر سلامت کبد موثر باشد و درنتیجه سطح آنزیمهای کبدی در خون را کاهش دهد. برای مثال نتایج تحقیقی بر روی افراد مبتلا به هپاتیتC مزمن، نشان داده‌است که مصرف روزانه قهوه‌ی فیلترشده، می‌تواند تا سه برابر احتمال داشتن SGPT طبیعی را افزایش دهد. نتایج مطالعه دیگری شامل 177 بیمار مبتلا به اختلالات کبدی، بیان می‌کند که افراد بامصرف بیشتر کافئین، سطوح پایین‌تری از AST دارند.
2. ورزش منظم: تحقیقات انجام شده ورزش را به‌عنوان عاملی موثر در سلامت کبد معرفی می‌کنند. برای مثال نتایج مطالعه‌ای برروی 1787 بیمار مبتلا به اختلالات کبدی، تاثیر مثبت ورزش در کاهش ALT و AST و بهبود این افراد را نشان میدهد. مقاله‌ای در Journal of Hepatology ورزش را بخشی از درمان بیماری‌هایی همچون سیروز کبدی معرفی می‌کند.
3. کاهش وزن اضافی: معمولا سطح آلانین و آسپارتات آمینوترنسفراز در افراد با اضافه وزن، بیشتر از سایر است. نتایج مطالعه‌ای 15ماهه، بیانگر این موضوع است که ورزش و رژیم‌غذایی مناسب که منجر به کاهش وزن در افراد شود با کاهش ALT رابطه مستقیم دارد. به‌علاوه، کاهش وزن فاکتوری برای درمان کبدچرب و پیشگیری از فیبروز کبدی است، که هردو از علل بالارفتن سطح آنزیمهای کبدی می‌باشند.
4. مصرف بیشتر فولات یا فولیک اسید (فرمهایی از ویتامینB): مصرف بیشتر غذاهای غنی از فولات درکنار مکمل‌های فولیک‌اسید به پایین‌آوردن سطح آنزیم مدنظر کمک می‌کند. مطالعات نشان‌داده‌اند که مصرف روزانه 0.8 میلی‌گرم فولیک‌اسید درکنار درمان‌های مربوطه می‌تواند مقادیر SGPT در خون را کاهش دهد. از غذاهای غنی از فولات میتوان به سبزیجات برگدار مانند کلم و اسفناج، مارچوبه، حبوبات، کلم بروکسل، چغندر و موز اشاره کرد.
5. تغییراتی در رژیم غذایی: رژیم غذایی کم‌چرب با کربوهیدرات متوسط، علاوه بر تاثیری که به‌شکل غیرمستقیم و از طریق کاهش وزن بر پایین‌آوردن آنزیمهای کبدی دارد، به‌طورمستقیم نیز مقدار این فاکتورها را کاهش میدهد. برای بهبود وضعیت سلامتی کبد نیاز به تغییرات ناگهانی و طاقت‌فرسا نیست و می‌توانید بامصرف حداقل پنج وعده میوه یا سبزیجات تازه در روز شروع کنید.
6. مراقبت در مصرف دارو و مکمل‌ها: اگر سطح آنزیمهای کبدی در آزمایش شما بالاتر از حدنرمال است، بهتر است پزشک خود را درجریان تمام دارو و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید قرار دهید تا ببینید آیا ممکن است یکی از این داروها به کبد شما آسیب رسانده باشد یاخیر. برای مثال مصرف بیش‌ازحد استامینوفون می‌تواند باعث آسیب کبدی و درنتیجه بالارفتن سطح آنزیم ALT در خون شود. بنابراین اگر فردی بامشکلات کبدی ناچار به مصرف این دارو است، باید دقت کند که مقدار آن به بیش‌از 2 گرم در روز نرسد. مقادیر بالای ویتامینA یا آهن نیز می‌توانند آسیب کبدی را به‌همراه داشته‌باشند.
7. دوری از مصرف مشروبات الکلی، سیگار و آلودگی‌های محیطی (1،2،3,4)
به‌یاد داشته‌باشید که اقدامات توضیح داده‌شده، صرفا جنبه کمکی دارند و برای درمان قطعی، باید حتما با پزشک خود مشورت کرده و درصورت نیاز، درمان را آغاز کنید.
منابع:
1. https://labs.selfdecode.com/blog/how-to-lower-alt-levels-naturally/
2. https://labs.selfdecode.com/blog/aspartate-aminotransferase-ast/#:~:text=Avoid%20drinking%20alcohol%20until%20your,leading%20to%20high%20AST%20levels.
3. https://www.healthline.com/health/how-to-lower-alt#diet
4. https://www.medicalnewstoday.com/articles/326425#exercise
5. https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/22028-alanine-transaminase-alt
6. https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/22147-aspartate-transferase-ast#test-details
7. https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/22029-alkaline-phosphatase-alp#:~:text=phosphatase%20(ALP)%3F-,Alkaline%20phosphatase%20(ALP)%20is%20an%20enzyme%20that's%20found%20throughout%20your,body%20that%20have%20important%20functions.
8. UpToDate: Approach to evaluating pregnant patients with elevated liver biochemical and function tests
9. https://academic.oup.com/rheumatology/article/47/4/554/1791536
10. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34540438/
