در این مطلب، در رابطه با آزمایش مدفوع و معانی رنگ‌های مختلف آن می‌خوانیم:
آزمایش مدفوع
اگر اخیرا مشکل گوارشی داشته‌اید، ممکن است پزشک آزمایش مدفوع را به شما پیشنهاد کند. این تست، وجود باکتری، ویروس و سایر ذرات را در مدفوع بررسی کرده و به تشخیص علت اختلال ایجاد شده، کمک می‌کند. از علائم این گروه از بیماری‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
– اسهالی که بیش از چند روز طول بکشد
– وجود خون یا موکوز در مدفوع
– درد و گرفتگی شکم
– تهوع و استفراغ
– تب
در شرایط ویژه‌ای مشابه موارد زیر، نگرانی پزشک دوچندان می‌شود:
– بسیار جوان یا سالمند بودن بیمار
– سیستم ایمنی ضعیف
– سفر به مناطق پرخطر
– مسمویت با غذا یا آب
– شدید بودن علائم (1)
نتایج آزمایش
· درصورتی‌که جواب آزمایش منفی شود، بدین معنا است که وضعیت شما نرمال بوده و هیچ میکروارگانیسم/خونی (باتوجه به نوع آزمایش) در نمونه شما دیده نشده است.
· و اگر نتیجه تست مثبت باشد، نوعی میکروارگانیسم یا مقداری خون در مدفوع یافت شده و نیاز به مشورت با پزشک است. درصورتی‌که عفونت تشخیص داده شود، ممکن است بنابه توصیه پزشک نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک باشد. (1)
معنی color در آزمایش مدفوع
درکنار مثبت و منفی بودن نتیجه، ممکن است توضیحات دیگری در رابطه با ویژگی‌های ظاهری مدفوع، از طرف آزمایشگاه داده شود که هرکدام به نوبه خود اهمیت داشته و می‌توانند به تشخیص انواع بیماری‌های گوارشی کمک کنند. از فاکتور‌های مطرح، color یا رنگ مدفوع است که عمدتا وابسته به میزان صفرا و بیلی‌روبینِ موجود در آن (رنگدانه‌ای که درنتیجه‌ی تخریب گلبول‌های قرمز به‌وجود می‌آید) می‌باشد. رنگ طبیعی مدفوع، قهوه‌ای است و تغییر رنگ قابل توجه و طولانی‌مدت آن، می‌تواند بیانگر نوعی اختلال گوارشی باشد:
رنگ سیاه: مصرف مکمل‌های آهن، مقادیر بالایی از خوراکی‌های تیره مانند گیاه شیرین بیان و داروهای حاوی بیسموت مانند پپتوبیسمول می‌تواند رنگ مدفوع را به سیاه تغییر دهد. اگر فرد اخیرا از هیچکدام از مواد گفته‌شده استفاده نکرده باشد، مدفوع سیاه ممکن است از علائم خون‌ریزی در بخشی از دستگاه گوارش فوقانی باشد؛ درواقع مخلوط شدن خون با صفرا و سایر مایعات دستگاه گوارش، مدفوع را سیاه و قیری می‌کند (2).
رنگ سبز: رنگ قهوه‌ای متمایل به سبز در مدفوع، طبیعی است؛ اما اگر مدفوع به‌طورکامل به سبز تغییررنگ پیدا کند، دو دلیل عمده مطرح می‌شود:
1. مصرف مقادیر بالایی از غذاهای سبزرنگ مانند اسفناج و کلم بروکلی
2. عبور بسیار سریع مدفوع از روده که باعث شده فرصت کافی برای جذب بیلی‌روبین و درنتیجه ایجاد رنگ قهوه‌ای وجود نداشته باشد.
از دلایل دیگر این تغییررنگ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
– آنتی‌بیوتیک‌ها: این ترکیبات می‌توانند باکتری‌های موجود در مدفوع که به تشکیل رنگ قهوه‌ای کمک می‌کنند را از بین برده و موجب تغییر رنگ آن شوند. این وضعیت موقت بوده و درصورت قطع مصرف دارو برطرف می‌شوند.
– عفونت باکتریایی: تعدادی از باکتری‌ها مانند سالمونلا که معمولا در روده وجود ندارند، می‌توانند رنگ مدفوع را از قهوه‌ای به سبز یا… تغییر دهند. درصورتِ وجود عفونت، بیمار علائم دیگری شامل درد شکم، تب و اسهال را نیز تجربه خواهد کرد.
– اختلالات دستگاه گوارش: در شرایطی مانند ابتلای فرد به بیماری کرون و سلیاک، بسته به نوع تغذیه، ممکن است رنگ مدفوع به سبز تغییر پیدا کند (2،3).
رنگ خاکستری یا کمرنگ بودن مدفوع: رنگ‌پریده بودن مدفوع، بیانگر این موضوع است که بدن صفرای موردنیاز و کافی را تولید نکرده و یا نوعی انسداد در مجاری مربوط به ترشح آن (مجاری کبد، کیسه صفرا یا پانکراس) وجود دارد. این اختلال می‌تواند درنتیجه‌ی موارد زیر رخ دهد:
– سیروز صفراوی
– کلانژیت
– نقص ساختاری در سیستم صفراوی
کمرنگ بودن مدفوع، ممکن است از علائم هپاتیت ویروسی، هپاتیت الکلی، سنگ کیسه صفرا،کیست یا تومور در سیستم صفراوی نیز محسوب شود. داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)، قرص‌های ضد بارداری، برخی از آنتی بیوتیک‌ها و استروئیدهای آنابولیک نیز می‌توانند تغییر رنگ گفته‌شده را به‌همراه داشته‌باشند (2،3).
رنگ قرمز: گاهی رنگ قرمز مدفوع، بیانگر خون‌ریزی در بخش تحتانی دستگاه گوارش است که به دنبال موارد زیر رخ می‌دهد:
– دیورتیکولوز
– بیماری التهابی روده
– پولیپ روده بزرگ
– هموروئید
– شقاق مقعد
– عفونت روده
مصرف برخی از غذاها مانند چغندر، زغال اخته، ژلاتین قرمز یا آب گوجه فرنگی نیز می‌تواند رنگ مدفوع را به قرمز تغییر دهد (2،3).
رنگ زرد: مدفوع چرب، بدبود و زردرنگ، معمولا از نشانه‌های وجود چربی بیش از حد در آن است که می‌تواند درنتیجه‌ی نوعی سوءجذب مانند بیماری سلیاک رخ دهد. از طرف دیگر، اختلالاتی که کبد، کیسه صفرا یا پانکراس را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند، همگی می‌توانند به واسطه تغییر در مقدار صفرا، در زردرنگ شدن مدفوع موثر باشند. نوعی بیماری انگلی به نام ژیادریازیس موجب تغییر رنگ قهوه‌ای مدفوع به زرد می‌شود. انگل ژیادریا با مصرف آب آلوده یا ارتباط با فرد آلوده به انگل مدنظر، منتقل می‌شود (2،3).
درنهایت باید دقت کرد که تمامی توضیحات داده‌شده، تنها بیان احتمالات می‌باشند و برای تشخیص صحیح نیاز است با پزشک مشورت کنید.
منابع:
1. https://www.webmd.com/a-to-z-guides/what-is-a-stool-culture
2. https://www.healthline.com/health/digestive-health/types-of-poop#what-does-color-mean
3. https://www.healthline.com/health/why-is-poop-brown#other-colors
