در این مقاله، با آزمایش مغز استخوان شامل آسپیراسیون و بیوپسی و دلایل انجام آن در کودکان، آشنا می‌شویم:
مغز استخوان، بافتی نرم و اسفنجی است که در استخوان‌ها وجود دارد و سلول‌های خونی شامل گلبول‌های قرمز، سفید و پلاکت‌ها را ایجاد می‌کند. این بافت دارای یک بخش مایع و یک بخش نسبتا جامد است که توسط تست‌های مغز استخوان، به ترتییب آسپیراسیون و بیوپسی، مورد بررسی قرار می‌گیرد. این دو آزمایش معمولا همراه باهم انجام شده و در هردو، نمونه از پشت استخوان لگن گرفته می‌شود (1).
چه‌موقع نیاز به انجام این آزمایش است؟
معمولا این تست به افرادی که تعداد پلاکت، گلبول‌های قرمز یا سفید خون آنها بسیار بالا یا پایین است، توصیه می‌شود و درموارد زیر کاربرد دارد:
· تعیین علت اختلالات مربوط به سلول‌های خونی
· تشخیص و نظارت بر بیماری‌های خونی مانند کم خونی، پلی‌سیتمی ورا و ترومبوسیتوپنی
· تشخیص اختلالات مغز استخوان
· تشخیص و نظارت بر انواع خاصی از سرطان‌ها از جمله لوسمی، مولتیپل میلوما و لنفوم
· تشخیص عفونت‌هایی که ممکن است از مغز استخوان شروع شده یا به این بخش سرایت کرده باشند (2)
این آزمایش در کودکان نیز با اهداف گفته‌شده انجام می‌شود. به‌عبارتی علت آزمایش مغزاستخوان در کودکان، چندان متفاوت از بزرگسالان نمی‌باشد.
مراحل انجام آزمایش
همانطور که پیشتر اشاره شد، معمولا دو تست آسپیراسیون و بیوپسی مغز استخوان، باهم انجام می‌شوند و پروسه آن به‌شرح زیر است:
1. اغلب ازشما خواسته می‌شود لباس‌های خود را درآورده و لباس‌هایی مخصوص را به‌تن کنید.
2. باتوجه به اینکه نمونه‌گیری از کدام استخوان انجام می‌شود، نیاز است به پهلو یا شکم دراز بکشید.
3. محل وارد شدن سوزن با محلول ضدعفونی‌کننده، تمیز می‌شود.
4. محلول بیحسی موضعی به ناحیه مدنظر تزریق شده و ممکن است با سوزش مختصری همراه باشد.
5. در ادامه نیاز است تاحدامکان بی‌حرکت باقی بمانید تا نمونه‌گیری انجام شود:
– ابتدا آسپیراسیون مغز استخوان انجام می‌شود که پزشک سوزنی را از استخوان وارد کرده و مایع و سلول‌های بافت را بیرون می‌کشد. ممکن است هنگام وارد کردن سوزن دردی تیز اما کوتاه را احساس کنید.
– در راستای انجام بیوپسی، از ابزار خاصی استفاده می‌شود که به داخل استخوان پیچیده شده و نمونه خارج می‌شود. ممکن است در حین این پروسه، فشاری در محل بیوپسی احساس شود.
6. حدود 10 دقیقه زمان میبرد تا هردو آزمایش انجام شوند.
7. در نهایت محل واردشدن سوزن، پانسمان می‌شود (2).
در انجام این آزمایش برای کودکان، اغلب از آرام‌بخش‌هایی برای خوابیدن عمیق آنها استفاده می‌شود تا هیچ دردی احساس نکنند (5).
کمک به کودک
برای آماده‌کردن فرزند خود، بهتر است با وی صحبتی در این باره داشته باشید که گرچه پروسه انجام آزمایش ممکن است به‌مقدار اندکی سخت باشد، اما بسیار کوتاه خواهد بود. سعی کنید مراحل آن را به زبانی ساده توضیح داده و مطمئن شوید که فرزند شما متوجه شده‌است بیوپسی در کدام قسمت بدن انجام خواهد شد. پس از انجام آزمایش، هر دستورالعملی که پزشک می‌دهد را دنبال کنید (5).
نتایج آزمایش
نمونه گرفته‌شده، در آزمایشگاه توسط متخصص پاتولوژیست یا هماتولوژیست و طی انجام تست‌های متعدد، بررسی می‌شود. نتیجه نرمال، نشان‌دهنده این موضوع است که مغزاستخوان حاوی تعداد و انواع مناسبی از سلول‌های خون‌ساز، سلول‌های چربی و بافت همبند می‌باشد. نتایج غیرطبیعی، ممکن است به‌دنبال سرطان، عفونت یا بیماری‌های دیگر مغز استخوان به‌وجود آیند که در این صورت، نیاز است آزمایش‌های بعدی برای تشخیص صحیح‌تر انجام شود. درمواردی پزشک باتوجه به نتیجه آزمایش، گزینه‌های درمانی ممکن را به بیمار پیشنهاد می‌دهد (3،4).
منابع:
1. https://www.webmd.com/a-to-z-guides/bone-marrow-aspiration-biopsy
2. https://medlineplus.gov/lab-tests/bone-marrow-tests/
3. https://www.healthline.com/health/bone-marrow-biopsy#results
4. https://www.mountsinai.org/health-library/tests/bone-marrow-biopsy
