علامت اختصاری کبد چرب در آزمایش

کبد از ارگان‌های حیاتی بدن انسان است که وظایف مهمی را برعهده دارد. در این مقاله با آزمایش‌های کبدی و علائم اختصاری کبد چرب در برگه آزمایش، آشنا می‌شویم.

علامت اختصاری کبد چرب در آزمایش

از تفاوت‌های مهم بیماری‌های کبدی با دیگر ارگان‌های بدن این است که این بیماری در مراحل اولیه علائم چندانی نداشته و معمولا افراد زمانی متوجه اختلالات کبدی می‌شوند که آسیب شدیدی رخ داده باشد. بنابراین انجام آزمایش‌های کبدی یا LFT اهمیت زیادی در تشخیص زودهنگام مشکلات کبدی دارد (۱).

انواع کبد چرب

· کبد چرب الکلی: بیماری کبد چرب الکلی در اثر مصرف زیاد مشروبات الکلی بروز می‌کند.

· کبد چرب غیر الکلی(NAFLD): علت اصلی ابتلا، به‌طور دقیق مشخص نیست اما این بیماری در افراد دارای اضافه وزن و افراد دیابتی بیشتر رخ می‌دهد. معمولا مراحل اولیه NAFLD چندان خطرناک نیست؛ اما در صورت عدم تشخیص و کنترل بیماری، ممکن است آسیب‌های جدی به کبد وارد شود مانند سیروزکبدی. علاوه بر این، بیماران مبتلا به کبد چرب شانس بیشتری برای ابتلا به دیابت، فشارخون بالا و بیماری‌های کلیوی دارند (۲).

علامت اختصاری کبد چرب در آزمایش

در برگه آزمایش‌LFT که برای بررسی عملکرد کبد درخواست می‌شوند، معمولا تعدادی از پارامترها با علائم اختصاری نمایش داده می‌شوند، ازجمله ALP، AST، ALT. در ادامه با مفهوم این علائم آشنا می‌شویم:

· ALP: آلکالین فسفاتاز (ALP)، عمدتا در سلول‌های بافت کبد و استخوان وجود دارد. افزایش این آنزمی در خون می‌تواند بیانگر نوعی آسیب یا بیماری کبدی و همچنین برخی از بیماری‌های استخوانی باشد.

· AST: آسپارتات ترانس آمیناز (AST)، آنزیمی است که به متابولیسم اسیدهای آمینه کمک می‌کند. در افراد عادی میزان کمی از این آنزیم در خون وجود دارد، اما در برخی از بیماری‌های کبدی و آسیب عضلانی، سطح این آنزیم در خون افزایش می‌یابد.

· ALT: آلانین ترانس آمیناز (ALT)، آنزیمی است که در سلول‌های کبدی در تبدیل پروتئین‌ به انرژی موثر است. معمولا مقدار کمی از این آنزیم‌ در خون وجود دارد، اما زمانیکه سلول‌های بافت کبدی آسیب ببیند، این آنزیم در خون آزاد شده و درنتیجه مقدار آن افزایش می‌یابد (۳).

درحالت طبیعی، مقدار کمی از این آنزیم‌ها در خون وجود دارد، اما اختلالات و بیماری‌های کبدی باعث آسیب به سلول‌های کبدی و درنتیجه، افزایش آنزیم‌های مذکور در خون می‌شوند. البته لازم به ذکر است که افزایش آنزیم‌های کبدی به تنهایی بیانگر کبد چرب یا به طورکلی نوعی مشکل کبدی نمی‌باشد و نیاز به بررسی سوابق پزشکی و علائم فرد است.

تشخیص کبد چرب

با توجه به اینکه مراحل ابتدایی بیماری کبد چرب، هیچ علامتی را به همراه ندارد، معمولا تشخیص به وسیله آزمایش‌های کبدی و بررسی آنزیم‌ها انجام می‌شود. در ادامه ممکن است نیاز به تست‌های تکمیلی مانند بیلی‌روبین، GGT، LDH، آلبومین، ۵-نوکلوتیداز، آزمایش‌های انعقادی و سونوگرافی کبد باشد.

تعیین میزان پیشرفت بیماری کبد چرب با نمونه برداری از بافت کبد (بیوپسی) و سونوگرافی FibroScan امکان پذیر است.

افراد در معرض خطر ابتلا به کبد چرب

– افراد با اضافه وزن (مخصوصا تجمع چربی در اطراف کمر، بدن سیب شکل)

– مبتلایان به دیابت

– سندروم تخمدان پلی‌کیستیک

– مقاونت به انسولین

– کم‌کاری تیروئید

– افراد سیگاری

– افراد بالای ۵۰ سال

– فشار خون بالا

– سابقه کلسترول خون بالا

– سندروم متابولیک (ترکیبی از دیابت، فشارخون و اضافه وزن)

– سابقه کبد چرب در خانواده

علائم

کبد چرب ممکن است با علائمی مانند درد شکم، احساس پری در سمت راست بالای شکم، حالت تهوع، از دست دادن اشتها یا کاهش وزن، تغییر رنگ پوست و سفیدی چشم مایل به زردی، ورم شکم و پاها، خستگی شدید و ضعف جسمانی همراه باشد. در افرادی که به علت عدم تشخیص و کنترل کبد چرب، بیماری پیشرفت کرده و به استیج‌های نهایی می‌رسد، ممکن است کاهش وزن شدیدی دیده شود (4).

منابع:

(۱)https://www.healthdirect.gov.au/liver-function-tests

(۲)https://www.nhs.uk/conditions/non-alcoholic-fatty-liver-disease/

(۳)https://www.sciencedirect.com/topics/neuroscience/aspartate-aminotransferase

(۴)https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15831-fatty-liver-disease#symptoms-and-causes