در ادامه، با اوره خون، کمبود آن در بدن و درمان این موضوع آشنا می‌شویم:
اوره ماده‌ای دفعی است که از تجزیه پروتئین‌ها در کبد ایجاد می‌شود. سطح این ترکیب در خون با اندازه‌گیری فاکتوری به‌نام blood urea nitrogen (BUN) یا نیتروژن اوره خون، اندازه‌گیری می‌شود که بازتابی از عملکرد کلیه‌ها است. درواقع زمانی‌که این اندام‌ها در سلامت کامل می‌باشند، مواد زائد ازجمله BUN به‌خوبی از بدن دفع شده و تنها سطح اندکی از آنها در خون باقی می‌ماند. اما در شرایطی که کلیه دچار اختلال می‌شود، دفع مواد اضافی با مشکل مواجه شده و سطح نیتروژن اوره خون بالا می‌رود. بنابراین این تست در بررسی وضعیت کلیه‌ها کاربرد دارد (1).
چه‌موقع نیاز به انجام این آزمایش است؟
اغلب اندازه‌گیری نیتروژن اوره خون با هدف بررسی عملکرد کلیه‌ها انجام می‌شود که ممکن است بخشی از چکاپ روتین فرد باشد یا گاهی پزشک با مشاهده علائمی از بیماری‌های کلیوی مانند خستگی، تکرر ادرار یا ادرار کمتر از معمول درطول روز، ادرار با رنگ تغییریافته یا غیر معمول، فشار خون بالا، حالت تهوع یا استفراغ و تورم در اطراف چشم‌ها، این آزمایش را به فرد توصیه می‌کند.
البته لازم به ذکر است که اختلالات کلیوی معمولا در مراحل اولیه بدون علامت می‌باشند، بنابراین نیاز است اوره خون در افرادی که ریسک بیشتری برای ابتلا به این گروه از بیماری‌ها دارند به‌صورت دوره‌ای، سنجیده شود. از ریسک‌فاکتورهای اختلالات کلیوی می‌توان به سابقه خانوادگی، دیابت، فشارخون بالا و بیماری‌های قلبی، اشاره کرد. این آزمایش‌خونی در ارزیابی روند درمان در افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی نیز کاربرد دارد (2).
تفسیر نتایج آزمایش
در این تست، مقادیر BUN به‌صورت میلی‌گرم در دسی‌لیتر سنجیده می‌شود که رنج نرمال آن ممکن است وابسته به فاکتورهای مختلف متغیر باشد. به‌طورمعمول بازه 7 تا 20 میلی‌گرم در دسی‌لیتر طبیعی درنظر گرفته می‌شود. ازفاکتورهای تاثیرگذار بر این رنج، رژیم‌غذایی با پروتئین بالا یا پایین، بارداری، افزایش سن و مصرف تعدادی از داروها، است که باید در تفسیر آزمایش درنظر گرفته شوند (1).
سطح پایین BUN
کاهش این فاکتور نسبت به بالارفتن سطح آن، کمتر رایج است، اما ممکن است عوامل زیر منجر به این اتفاق شوند:
- رژیم‌غذایی کم پروتئین، سوءتغذیه یا گرسنگی
- بیماری‌های کبدی و درنتیجه اختلال در عملکرد آن
- کمبود آنزیم‌های چرخه اوره به‌صورت ژنتیکی
- هورمون رشد و IGF-1 بالا که باعث مهار سنتز اوره می‌شوند. برای مثال کودکانی که هورمون رشد انسانی دریافت می‌کنند، به دلیل کاهش سنتز اوره، BUN پایین‌تری دارند.
- مصرف تعدادی از داروها
- هیدراتاسیون بیش‌ازحد یا نوشیدن آب زیاد
- بارداری که باعث افزایش حجم پلاسما می‌شود (3)
درمان کمبود اوره خون
همانطور که پیشتر اشاره شد، اوره یک ماده زائد و دفعی است؛ بنابراین کمبود آن در خون به‌خودی‌خود، خطرناک و بیماریزا نیست و نیازی به درمان نیز نمی‌باشد. اما برخی از عواملی که می‌توانند باعث کاهش سطح این ترکیب در خون شوند، مشکل‌ساز می‌باشند. برای مثال اختلالات کبدی یا بالابودن هورمون‌های رشد علاوه بر اثری که بر BUN دارند، ممکن است عوارض متعدد دیگری را نیز به‌همراه داشته‌باشند و نیاز است مطابق صلاحدید پزشک، درمان شوند. باتوجه به این موضوع باید با پزشک خود در رابطه با نتایج آزمایش مشورت کرده و باتوجه به علت پایین آمدن اوره اقدامات لازم را پیگیر شوید.
منابع:
1. https://www.webmd.com/a-to-z-guides/blood-urea-nitrogen-test
2. https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/17684-blood-urea-nitrogen-bun-test
3. https://labs.selfdecode.com/blog/causes-of-high-or-low-blood-urea-nitrogen-bun/
