سرطان رحم یک سرطان شایع در جامعه زنان با پیش آگهی نسبتا بد می باشد و در مرحله یائسگی زنان بیشتر شایع است. تشخیص و درمان آن تاثیرات زیادی بر زندگی شخص خواهد داشت.

گزارش پاتولوژی فرد, حاوی اطلاعات مهمی در رابطه با بیماری و میزان پیشرفت آن می باشد. به عنوان یکی از راه های تشخیصی, پزشک را در انتخاب بهترین شیوه درمانی کمک می کند.

تشخیص سرطان, اغلب با بررسی دقیق نمونه برداری از بافت تومور مشکوک یا برداشتن کل توده حین جراحی امکان پذیر است.

گزارش پاتولوژی پس از بررسی نمونه توسط یک آسیب شناس متخصص حاوی اطلاعات در رابطه با ظاهر توده و اندازه ی آن, نتایج آزمایشات خاص و در نهایت تشخیص نهایی است.(1)

رحم عضوی توخالی به شکل گلابی, در بین راست روده ( انتهای روده بزرگ ) و مثانه در لگن زنان یافت می شود. قسمت فوقانی رحم ( فوندوس ) به لوله های رحمی متصل می شود و در قسمت تحتانی از طریق دهانه رحم ( سرویکس ) به واژن متصل می شود.(2)

دیواره رحم از سه لایه تشکیل شذه است:

• آندومتر:

آندومتر بافت داخلی سطح رحم را تشکیل داده است. از غدد آندومتر تشکیل شده است که توسط یک لایه سلول پوشیده شده است و سدی به نام اپیتلیوم را تشکیل می دهد. اپیتلیوم توسط بافت پشتیبانی به نام استرومای آندومتر احاطه شده است.

• میومتریوما:

میومتریوم لایه میانی رحم می باشد و از بافت عضله صاف تشکیل شده است که به رحم امکان تغییر اندازه و انقباض را می دهد.

• پریمتریوما:

یک لایه نازک است که قسمت بیرونی رحم را احاطه کرده است. (2)

سرطان آندومتر چیست؟

نوعی سرطان است که بافت آندومتر رحم را درگیر می کند و به آن کارسینوماسارکوم گفته می شود. برخلاف بسیاری از سرطان ها, هم بافت اپیتلیال هم بافت سارکوم از سلول های غیر طبیعی تشکیل شده اند. هر دو قسمت تومور سرطانی هستند.

نام دیگر کارسینوماسارکوم, تومور مولرین بدخیم مخلوط ( MMMT ) است. (2)

میومتر ( Myometrial )

هنگامی که بافت سرطانی از لایه آندومتروم به لایه بالایی یعنی میومتر ( بافت عضله صاف رحم ) نفوذ کند, به آن Myometria گفته می شود. مقدار تهاجم به بافت عضلانی به صورت میلی متر و درصدی از کل ضخامت عضله گزارش می شود. (2)

درگیری استرومای دهانه رحم ( سرویکس )

دهانه رحم ساختاری در پایین رحم می باشد و رحم را به واژن متصل می کند. دیواره ی سرویکس از نوعی بافت به ناو استروما تشکیل شده است.

کارسینوماسارکوم ممکن است به این ناحیه نیز تهاجم داشته باشد و یافتن سلول های سرطانی در استرومای گردنی در تعیین مرحله سرطان ( stage ) نقش دارد.

سلول های سرطانی می توانند به ارگان های مختلفی از جمله تخمدان, واژن, مثانه و راست روده متاستاز دهد. (2)

درگیری گره های لنفاوی ( Lymph nodes )

گره های لنفاوی اندام های کوچکی هستند که در سیستم ایمنی بدن نقش دارند. سلول های سرطانی از طریق کانال ها و گره های لنفاوی اطراف توده به عروق لنفی نفوذ ( متاستاز ) می کنند.

یافتن سلول های سرطانی در بافت گره های لنفی زنگ خطری از تهاجم سرطان به بافت های دورتر همچون ریه می باشد و فرد نیازمند بررسی های جامع تری از نظر درگیری سایر ارگان ها بدن می باشد.

در بدن دو سیستم عروق خونی و لنفاوی برای جریان مواد, در سیستم گردش خون نقش دارند.

در صورت تهاجم همزمان سرطان به سلول های لنفاوی و عروق خونی, حمله لنفووسکولار ( Lymphovascular ) نامیده می شود. (2)

Margins

در هنگام جراحی و خارج کردن کل بافت تومور, جراح قسمتی از بافت اطراف را نیز برای بررسی وجود یا عدم وجود سلول های تغییر یافته در ناحیه اطراف, را بر می دارد.

به این ناحیه حاشیه یا همان Margins گفته می شود.

نوع و تعداد حاشیه گزارش شده در جواب پاتولوژی فرد روش درمان و نوع جراحی آتی را تغییرمی دهد. سول های سرطانی موجود در حاشیه ( حاشیع مثبت ) احتمال رشد مجدد تومور را پس از درمان افزایش می دهند. لذا ممکن است پزشک درخواست جراحی مجدد کند. (2)

اندازه تومور

درگزارشات پاتولوژی اندازه توده بر حسب میلی متر ثبت می شود. تومورهای بزرگتر به احتمال زیاد به یک گره لنفاوی یا دیگر ارگان های بدن متاستاز داده اند. (2)

درجه بافت شناسی ( FIGO )

Grade کلمهای است که آسیب شناس برای توصیف میزان تفاوت سلول های سرطانی در مقایسه با سلول های طبیعی بافت مورد نظر استفاده می شود و به صورت عددی بین 1 تا3 گزارش می شوند. هرچه درجه بالاتری به سلول ها اطلاق شود به معنای تمایز بیشتر بافت سرطانی می باشد.

تمام سرطان های آندومتر معمولا از نظر Grade درجه بالایی دارند و در گزارش پاتولوژی درجه FIGO به آن ها داده نمی شود و به صورت Not applicable ثبت می شود. (2)

مرحله آسیب شناسی ( Stage )

مرحله آسیب شناسی کارسینوسارکوم بر اساس سیستم مرحله بندی TNM که توسط کمیته مشترک سرطان آمریکا تدوین شده است, اجرا می شود.

این سیستم بر اساس اطلاعات اولیه تومور ( T ) , غدد لنفاوی ( N ) و متاستاز دور ( M ) و اتلاق یک نمره به هر کدام از آن ها, مرحله سرطان را تعیین می کنند.

به طور کلی مرحله ( Stage ) بالاتر به معنی پیشترفت بیماری و پیش آگهی بدتر آن است.

مرحله تومور برای کارسینوماسارکوم بر اساس تهاجم به بافت اطراف و رشد تومور به صورت T₁ تا T₄ تعیین می شود.

T₁ – تومور فقط رحم را درگیر کرده است.

T₂ – تومور رشد کرده و استروما گردن رحم را درگیر کرده است.

T₃ – تومور از طریق دیواره رحم رشد کرده و در سطح خارجی رحم قرار دارد و احتمال متاستاز به لوله های رحمی و تخمدان وجود دارد..

T₄ – تومور مستقیماً در مثانه یا روده بزرگ رشد کرده است. (2)

مرحله گره ای PN برای کارسینوماسارکوم:

برای تعیین نمره N غدد لنفاوی شکم و لگن باید بررسی شود.

N0: در هیچ یک از غدد لنفاوی مورد بررسی, سلولهای سرطانی یافت نشد.

N1mi : سلولهای سرطانی حداقل در یک گره لنفاوی لگن یافت شدند اما منطقه دارای سلولهای سرطانی بیش از 2 میلی متر نبود.

N1a: سلولهای سرطانی حداقل در یک غدد لنفاوی لگن پیدا شدند و منطقه با سلولهای سرطانی بیش از 2 میلی متر بود.

:N2miسلولهای سرطانی حداقل در یک غدد لنفاوی خارج از لگن یافت شدند اما منطقه دارای سلولهای سرطانی بیش از 2 میلی متر نبود.

N2a: سلولهای سرطانی حداقل در یک غدد لنفاوی خارج از لگن پیدا شدند و ناحیه دارای سلولهای سرطانی بیش از 2 میلی متر بود.

NX: هیچ غدد لنفاوی برای معاینه ارسال نشده است.(2)

مرحله متاستاتیک PM برای کارسینوماسارکوم:

در صورت بررسی بافت های دور تر از مکان مورد نظر مثلا بافت ریه برای تعیین احتمال متاستاز سرطان, توسط پاتولوژیست, این نمره در تعیین مرحطه سرطان به آن اتلاق می شود. در صورت تهاجم به سایر ارگان ها نمره M1 و عدم آن نمره M2 داده می شود.(2)

پولیپ های آندومتر:

گاهی اوقات بافت آندومتر بیش از حد رشد می کند و یک پولیپ ایجاد می کند. پولیپ توسط ساقه به دیواره رحم متصل می شود و به سمت خارج آندومتر رشد می کند. در صورت تشخیص زودرس پولیپ می تواند بسیار بزرگ شود.

شیوع پولیپ بیشتر در بین زنان 40 تا 50 سال است و علت دقیق آن هنوز مشخص نیست ولی می تواند به سطح استروژن اضافی بدن مربوط باشد. بیشتر پولیپ ها خوشخیم هستند و کمتر از 1% آن ها در ارتباط با سرطان می باشند.(3)

منابع:

1. Patientresource ( Uterine Cancer ( Your Pathology Report ) )

2. Mypathologyreport ( Carcinosarcoma of the uterus and endometrium )

3. Cap ( Pathology Report: Endometrial polyps )