حداکثر دوره پنجره ایدز با الایزای نسل چهارم اچ آی وی

در این مطلب، با تست enzyme-linked immunosorbent assay (ELISA) و دوره پنجره نسل چهارم آن، آَشنا می‌شویم:

HIV (human immunodeficiency virus) ویروسی است که به سیستم ایمنی آسیب زده و باعث کاهش توانایی بدن در مقابله با انواع بیماری و عفونت‌ها می‌شود. در صورتی‎‌که این وضعیت درمان نشود، اچ آی وی به‌تدریج تکثیر شده وسلول‌های بیش‌تری را درگیر می‌کند و درنهایت منجر به ایدز یا سندرم ایمنی اکتسابی می‌شود. درحال حاضر، درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد اما داروهای موجود می‌توانند روند پیشرفت بیماری را کند کرده و اکثر افراد مبتلا را قادر به زندگی سالم و طولانی سازند. اچ آی وی، ازطریق ارتباطات جنسی، خون و از مادر به کودک (در دوران بارداری، هنگام تولد یا شیردهی) منتقل می‌شود (1).

تست الایزا

enzyme-linked immunosorbent assay (ELISA) یا آزمایش الایزا، کاربرد گسترده‌ای در تشخیص بسیاری از بیماری‌ها دارد. درطول زمان، این نوع از آزمایش مدام پیشرفت کرده و نسل‌های مختلف یک تا چهار برای آن تعریف شده است که تمامی روش‌ها منسوخ شده و امروزه تنها الایزای نسل چهار کاربرد دارد.

الایزای نسل چهارم HIV، آنتی‌بادی و آنتی‌ژن‌های مرتبط با این ویروس را در خون اندازه‌گیری می‌کند. آنتی‌بادی‌ها، پروتئین‌هایی هستند که توسط سیستم ایمنی تولید شده و به بدن در مبارزه با عوامل بیماری‌زا کمک می‌کنند. از طرف دیگر آنتی‌ژن، نوع خاصی از پروتئین‌های ساختاری ویروس است که باعث تحریک سیستم‌ایمنی میشود. آنتی‌ژن موجود بر سطح ویروس اچ آی وی، P24 است که مختص این ویروس بوده و در الایزا اندازه‌گیری می‌شود. تست ELISA با اندازه‌گیری این دو فاکتور، وجود ویروس مدنظر در خون را بررسی می‌کند. معمولا این آزمایش، اولین تستی است که در بررسی امکان ابتلا به اچ آی وی، اندازه‌گیری می‌شود.

در مواردی، ممکن است نتیجه آزمایش مثبت کاذب اعلام شود؛ بدین معنا که فرد مبتلا به اچ آی وی نیست اما نتیجه آزمایشِ وی مثبت تعیین شده‌است. بیماری‌های خاصی مانند لایم، سیفلیس یا لوپوس می‌توانند منجر به الایزا مثبت کاذب برای HIV شوند. به‌همین دلیل نیاز به تست‌های پیچیده‌تری مانند differentiation assay یا اسیدنوکلئیک (NAT) برای تایید نتیجه اعلام شده، می‌باشد (3). نکته حائز اهمیت در انجام تست‌های تشخیصی اچ آی وی، دوره پنجره آنها است که در ادامه مفصل توضیح خواهیم داد.

دوره پنجره ایدز با الایزای نسل چهارم اچ آی وی

پس از آنکه ویروس به داخل بدن وارد می‌شود، نیاز است مدت زمان مشخصی بگذرد تا مقادیر آنتی‌ژن‌های سطحی ویروس و آنتی‌بادی‌های گفته‌شده، به سطح قابل قبولی رسیده و قابل شناسایی شوند. به این بازه زمانی، دوره پنجره HIV گفته می‌شود. بنابراین در شرایطی که تست الایزا قبل از پایان دوره پنجره انجام شود، ممکن است نتیجه تست منفی کاذب شود؛ بدین معنا که ویروس در بدن شخص وجود دارد اما امکان سنجش آن هنوز فراهم نشده و به‌اشتباه جواب آزمایش اچ آی وی، منفی است. بنابراین در انجام آزمایش و تفسیر نتایج حاصله، نیاز است به این دوره پنجره، توجه شود (2،3).

بازه‌زمانی این دوره برای افراد مختلف متفاوت است اما با توجه به CDC، گفته می‌شود که دوره پنجره اچ آی وی برای این تست، معمولا بین 3 تا 12 هفته است. با این حال، در موارد نادری ممکن است 6 ماه زمان ببرد تا سطح آنتی‌بادی در بدن فرد به حداقل مدنظر برسد (3).

نکته کلیدی در این بیماری، تشخیص و درمان سریع است که شانس افزایش طول عمر فرد را به‌شدت بالا می‌برد. بنابراین اگر فکر می‌کنید که ممکن است به این ویروس آلوده شده باشید، نیاز است آزمایش‌های مربوطه را پیگیر شوید.