تفسیر آزمایش ادرار

در این مقاله می‌خوانید: دلایل درخواست آزمایش ادرار، علل عمده پرتئینوری، تفسیر وجود قند در ادرار،هموگلوبین ( Hb ) در ادرار و …

فهرست

تفسیر آزمایش ادرار

آزمایش آنالیز ادرار مجموعه ای از آزمایش‌های شیمیایی و میکروسکوپی است که مواد حاصل از متابولیسم طبیعی و غیرطبیعی در بدن، سلول‌ها، اجزای سلولی و باکتری‌ها را در ادرار شناسایی و مورد بررسی قرار می‌دهد.

ادرار توسط کلیه‌ها تولید می‌شود. کلیه‌ها مواد زائد خون را تصفیه کرده و با باز جذب ( جذب دوباره ) مواد فیلتر شده، در تنظیم آب بدن، حفظ پروتئین‌ها، نمک‌ها و سایر ترکیبات، نقش مهمی را ایفا می‌کند. مواد زائد خون توسط کلیه پاکسازی شده و از طریق ادرار از بدن دفع می‌گردد. ادرار معمولا زرد رنگ و شفاف است اما رنگ، حجم و غلظت آن به عوامل گوناگونی بستگی دارد.

با شناسایی ترکیبات غیرطبیعی در ادرار می‌توان بسیاری از بیماری‌ها را در مراحل ابتدایی آن تشخیص داد. وجود گلوکز، پروتیئن، بیلیروبین، گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید، کریستال‌ها و باکتری‌ها در ادرار می‌تواند نشان دهنده وجود بیماری و اختلال در عملکرد ارگان‌های مختلف بدن باشد.

افزایش سطح این ترکیبات در ادرار می‌تواند نشان دهنده افزایش مقدار آن‌ها در خون باشد، که در آن صورت بدن سعی می‌کند به منظور کاهش سطح آنها در خون، مقدار بیش‌تری از آن را از طریق ادرار از بدن دفع کند. باید توجه داشت که وجود ترکیبات و مواد مختلف در ادرار نشان دهنده وجود اشکال در عملکرد بخش ها و ارگان‌های خاصی از بدن است.

از طرفی افزایش سطح ترکیبات مختلف در ادرار می‌تواند نشان دهنده اختلال در عملکرد کلیه‌ها باشد. در آن صورت سطح ادراری این ترکیبات به علت کاهش توانایی کلیه‌ها در باز جذب ( جذب مجدد ) آن‌ها افزایش می‌یابد.

دلایل درخواست آزمایش ادرار

• تشخیص بیماری‌های متابولیک

• به عنوان بخشی از آزمایشات چکاپ عمومی

• بیماری های کلیوی

• وجود علائم مشکوک به عفونت مجاری ادراری مانند دل درد، پهلو درد، تکرر ادرار یا درد و سوزش در هنگام دفع ادرار، دفع خون در ادرار

• به عنوان بخشی از آزمایشات چکاپ بارداری

• به عنوان بخشی از معاینات و آزمایشات لازم پیش از انجام عمل جراحی

این تست به صورت روتین و به عنوان یک روش سریع و غیرتهاجمی به منظور ارزیابی چگونگی عملکرد ارگان‌های مختلف داخلی بدن و ارزیابی میزان اثربخشی درمان شما به کار می‌رود. بیش از 50 فاکتور مختلف بدن در آزمایش ادرار قابل بررسی و شناسایی است. این آزمایش به 4 بخش اصلی تقسیم می‌شود:

الف: ظاهر ادرار

رنگ، غلظت، شفافیت در بررسی اولیه و ظاهر ادرار بررسی می‌شود.

رنگ ادرار می‌تواند به رنگ‌های مختلفی باشد. معمولا رنگ ادرار از بیرنگ و زرد کمرنگ تا زرد تیره می‌باشد. رنگ ‌های غیر معمول چون قرمز، نارنجی، سبز، سیاه و… به دلیل بیماری‌های مختلف، مصرف دارو‌ها یا مواد غذایی ایجاد می‌شود.

گزارش میزان شفافیت ادرار معیاری برای سنجش میزان کدورت آن می‌باشد. در جواب آزمایش گزارش بصورت زیر می‌باشد.

Clear شفاف
Semi clear نیمه شفاف
Slightly cloudy کمی ابری
Cloudy ابری
Turbid کدر

وجود بعضی مواد در ادرار ممکن است باعث کدر شدن آن شود که الزاما بیانگر بیماری خاصی نیست. بعضی از این ترکیبات عبارتند از : موکوس یا ماده مخاطی ( ماده‌ای که مجاری ادراری تناسلی را پوشش می‌دهد )، اسپرم، مایع پروستات، سلول‌های سطحی مجاری ادراری و پوست، مواد آرایشی مانند پودر که به پوست زده می‌شود و… عوامل دیگری مانند گلبول قرمز یا گلبول سفید و میکروب نیز داخل ادار باعث کدورت آن شود که نشانه بیماری هستند.

ب: چگالی ادرار

این آزمایش برای بررسی میزان غلظت ادرار استفاده می‌شود. حد بالای وزن مخصوص ادرار 1/035 می‌باشد که نشان دهنده ادرار بسیار غلیظ و وجود مقدار زیادی املاح در نمونه ادرار شما می‌باشد.

ج: تست‌های شیمیایی ادرار
در این قسمت تجزیه ادرار 9 تا 12 ترکیب مختلف در ادرار بررسی می‌شود که وجود هر یک برای تشخیص بیماری‌های مختلف اهمیت دارد.

مواردی که در پارامتر‌های شیمیایی ادرار مورد بررسی قرار می‌گیرد شامل:

pH ادرار

کلیه‌ها نقش مهمی در تنظیم و حفظ تعادل اسیدی-قلیایی و پ هاش خون دارند. هر عاملی که باعث تولید مواد اسیدی یا مواد قلیایی در بدن شود، می‌تواند موجب تغییر pH ادرار شود.

رنج نرمال pH ادرار: 5-8

مصرف زیاد گوشت و توت وحشی می‌تواند موجب اسیدی‌تر شدن ادار ( بسمت 5 ) شود. رژیم غذایی گیاه خواری، مصرف کم مواد غذایی حاوی کربوهیدرات و نشاسته و… می‌تواند ادرار شما را قلیایی ( بسمت 8 ) کند.

تفسیر پروتئین آزمایش ادرار

آلبومین یکی از مهمترین پرتئین‌ها در جریان خون ما می‌باشد و در آزمایش پرتئین ادرار به دنبال این پرتئین هستیم. در افراد سالم دفع پرتئین بسیار اندک است و بصورت معمول غیر قابل اندازه‌گیری است. دفع پرتئین در ادرار می‌تواند از اولین نشانه‌های بیماری کلیوی باشد.

علل عمده پرتئینوری ( دفع پرتئین در ادرار ) شامل:

· بیماری‌های کلیوی

· افزایش پروتئین خون

· تخریب گلبول‌های قرمز

· بیماری‌های التهابی

· سرطان‌ها

· و….

بررسی آزمایش پروتئین در ادرار بهتر است توسط پزشک با در نظر گرفتن نتایج سایر آزمایشات و شرایط فرد صورت گیرد.

تفسیر وجود قند در ادرار

گلوکز ( قند ) بطور طبیعی در ادرار یافت نمی‌شود. گلوکزوری ( دفع قند در ادرار ) می‌تواند به دلایل متعددی باشد که در زیر به تعدادی از آن اشاره می‌کنیم.

· بالا بودن قند خون

یکی از علل شایع گلوکزوری دیابت کنترل نشده است. قند اضافه خون از کلیه رد شده و وارد ادرار می‌شود.

· کاهش آستانه کلیوی

· اختلالات هورمونی

· بیماری‌های کبد

· مصرف بعضی از دارو‌ها

· بارداری

مقاله مرتبط : تفسیر آزمایش قند ادرار

ادامه تفسیر آزمایش ادرار ( UA )

کتون در ادرار

کتون ها به طور طبیعی در خون و ادرار یافت نمی‌شود. کتون‌ها محصولات میانی ناشی از سوختن چربی‌ها در بدن هستند. در شرایطی که کربوهیدرات کافی جهت تولید انرژی در دسترس نباشد، بدن چربی‌ها را به عنوان منبع انرژی مورد استفاده قرار داده و در این فرایند کتون تولید می‌شود.

علل عمده وجود کتون در ادرار:

· در بیماران دیابتی کمبود انسولین

· سوء تغذیه و رژیم کم کربوهیدرات

· فعالیت بدنی شدید

· قرار گرفتن طولانی در سرما

· استفراغ زیاد

· و…

هموگلوبین در ادرار ( هموگلوبینوری )

این تست برای سنجش وجود هموگلوبین در ادرار است. هموگلوبین ماده‌ای است که در گلبول‌های قرمز قرار دارد و وجود آن در ادرار نشان نشان دهنده وجود خون در آن است.

علل عمده وجود هموگلوبین در ادرار :

· بیماری‌ها یا آسیب به کلیه

· بیماری‌ها یا آسیب به مجاری ادراری

· مصرف بعضی از داروها

· کشیدن سیگار

· ورزش سنگین

· تومور کلیه

· تومور مجاری ادراری

· تومور مثانه

· و…

این تست نمی‌تواند علت و منشاء خون در ادرار یا شدت و وخاومت بیماری زمینه‌ای را مشخص کند.

برای خواندن و تفسیر آنلاین آزمایش ادرار خود توسط پزشک می‌توانید آن را برای ما بارگذاری کنید و با حداقل هزینه و سریع‌ترین زمان ممکن فایل صوتی اختصاصی توضیحات پزشکان ما در رابطه با برگه آزمایشتان را روی موبایل خود دریافت کنید.

بنر دکتر لاندا تفسیر آنلاین جواب آزمایش و سونوگرافی

تفسیر لکوسیت (leucocyte )در ادرار

این تست جهت بررسی وجود گلبول سفید در ادرار ما است. وجود گلبول سفید در آزمایش ادار در دو جا بررسی می‌شود. یکی در این قسمت و با بررسی وجود یا عدم وجود استراز ( نوعی آنزیم )گلبول سفید در ادرار و بعد در زیر میکروسکوپ (در ادامه توضیح می‌دهیم )

وجود تعداد کمی گلبول سفید نتیجه تست استراز لکوسیت را مثبت نمی‌کند و در صورت بالا بودن آنها مثبت می‌شود.

علل عمده مثبت شدن leucocyte در ادرار

· وجود التهاب در کلیه

· وجود التهاب در مجاری ادراری

· وجود التهاب در مثانه

· عفونت میکروبی مجاری ادراری ( شایعترین علت )

· و…

تفسیر نیتریت در آزمایش ادرار

به طور طبیعی و در افرادسالم، کلیه، مجاری ادراری و ادرار عاری از باکتری است. بسیاری از باکتری‌ها ( و نه همه ) می‌توانند نیترات (ماده دفعی بدن ) موجود در ادرار را به نیتریت تبدیل کنند. ورود باکتری‌ها به دستگاه ادراری می‌تواند منجر به ایجاد عفونت اداری شود. به همین دلیل مثبت شدن شدن نیتریت در آزمایش می‌تواند نشان دهنده عفونت باشد.

تفسیر بیلیروبین ( Bilirubin ) در ادرار

بیلیروبین در اثر شکستن گلبول‌های قرمز خون و تجزیه هموگلوبین در کبد تولید شده و وارد صفرا می‌ِشود. در حالت طبیعی بیلیروبین همراه صفرا وارد روده شده و از طریق مدفوع از بدن دفع می‌شود. بیلیروبین در ادرار افراد سالم یافت نمی‌شود. وجود بیلی روبین در ادرار می‌تواند به تشخیص زود هنگام بیماری‌های کبدی از جمله انسداد مجاری صفراوی، هپاتیت ویروسی و … کمک کند.

تفسیر یوروبیلینوژن ( Urobilinogen ) در ادرار

یوروبیلینوژن در روده با تغییر شیمیایی از بیلیروبین که آن نیز از هموگلوبین گلبول‌های قرمز آمده، ساخته می‌شود. مثبت شدن یوروبیلینوژن ادرار می‌تواند مربوط به دلایل زیر باشد با این حال تشخیص علت با پزشک می‌باشد.

· سیروز کبد

· هپاتیت

· کم خونی ناشی از لیز ( از بین رفتن ) گلبول‌های قرمز

· انسداد مجاری صفراوی

· و…

خواندن آزمایش ادرار ( قسمت سلول‌های ادرار )

د: بررسی میکروسکوپی ادرار

هدف از بررسی میکروسکوپی در آزمایش آنالیز ادرار، شناسایی و شمارش انواع سلول‌ها، شناسایی کریستال‌های مواد معدنی، باکتری‌ها، قارچ‌ها و… می‌باشد. در این روش ادرار در زیر میکروسکوپ با بزرگ نمایی 100× یا 400× مورد بررسی قرار می‌‌‌گیرد.

در زیر میکروسکوپ موارد زیر ممکن است دیده شود:

الف: گلبول قرمز ( RBC )

مشاهده‌ی گلبول قرمز در ادرار ( خون در ادرار ) نشان دهنده‌ی:

· وجود التهاب، ضربه خوردن، جراحت و آسیب دیدگی دستگاه ادراری

· بیماری‌های کلیه

· بیماری‌های مجاری ادراری، مثانه یا میزنای ( حالب ) است.

ب: گلبول سفید ( WBC )

مشاهده‌ی گلبول سفید در ادرار نشان دهنده‌ی وجود التهاب یا عفونت در سیستم دفع ادرار است.

ج: سلول‌های پوششی ( EP )

سلول‌های پوششی سلول‌هایی هستند که سطح مجاری ادراری و مثانه را پوشیده‌اند و از این سطوح کنده شده و وارد ادرار می‌شود. سلول‌های کلیه نیز ممکن است در اثر بیماری‌های کلیه، در ادرار یافت شود.

د: باکتری ها و قارچ‌ها

وجود Bacteria در ادرار می‌تواند نشانه عفونت ادراری باشد و پزشک ممکن است درخواست آزمایش کشت ادرار را،برای مشخص شده نوع باکتری، بدهند. با این حال ممکن است بصورت طبیعی نیز باکتری یا قارچ (yeast)، بدلیل امکان آلودگی در زمان نمونه‌گیری، در ادرار یافت شوند.

ه: سایر موارد

موارد دیگری نیز ممکن است در ادرار یافت شود. مواردی چون انگل‌ها، کریستال‌های معدنی (اسید اوریک، اورات آمورف، فسفات آمورف و … )مختلف که ممکن است به دلیل رژیم غذایی و یا سنگ ساز بودن کلیه بوجود آمده باشند و … نتیجه طبیعی آزمایش ادرار نمی‌تواند عدم وجود بیماری را به طور قطع رد کند. وجود قند، پروتئین و گلبول قرمز در ادرار معمولا نشانه وجود نوعی اختلال در سلامت بدن است. تفسیر آزمایش ادرار باید توسط پزشک با در نظر گرفتن عوامل مختلف تاثیر گذار و شرایط فرد مانند سن، جنس و نتایج سایر آزمایشات مورد بررسی قرار گیرد.