پاتولوژی یا آسیبشناسی زبان خاص خود را دارد؛ هر کلمه انعکاسدهنده یک مفهوم دقیق علمیست که میتواند سرنوشت یک بیمار را تغییر دهد. این واژهنامه پیشرفته، نه تنها منابع کلاسیک مانند Robbins و Rosai را پوشش میدهد، بلکه توضیحات ساده و کاربرد بالینی هر اصطلاح را هم ارائه میکند تا یادگیری سریعتر و ماندگارتر شود.
فهرست اصطلاحات پاتولوژی (۵۰+ مورد)
🅰 بخش A
- آتروفی (Atrophy) — کاهش اندازه سلولها/اندام
- آدنوم (Adenoma) — تومور خوشخیم غدد
- آنمی (Anemia) — کاهش تعداد گلبولهای قرمز یا هموگلوبین
- آنکولوژی (Oncology) — علم مطالعه تومورها
- آپاپتوز (Apoptosis) — مرگ برنامهریزیشده سلولها
🅱 بخش B
- بیوپسی (Biopsy) — برداشت نمونه بافت
- بیزوفیل (Basophil) — گلبول سفید حاوی گرانول
- برونکوپنومونی (Bronchopneumonia) — التهاب برونشها و آلوئولها
- برکیت لنفوم (Burkitt’s lymphoma) — لنفوم بدخیم با رشد سریع
🅲 بخش C
- سیتولوژی (Cytology) — علم مطالعه سلولها
- سارکوما (Sarcoma) — تومور بافت همبند
- سیروز (Cirrhosis) — فیبروز پیشرفته کبدی
- کلاژنوز (Collagenosis) — بیماریهای بافت همبند
🅳 بخش D
- دیسپلازی (Dysplasia) — رشد غیرطبیعی سلولها
- دیستروفی (Dystrophy) — اختلال رشد بافتی
- دیابتیک نفروپاتی (Diabetic nephropathy) — آسیب کلیوی ناشی از دیابت
🅴 بخش E
- ادم (Edema) — تجمع غیرطبیعی مایع در بافتها
- اندوکاردیت (Endocarditis) — التهاب لایه داخلی قلب
- آتئلکتازی (Atelectasis) — کوچک یا فروپاشی بخشی از ریه
🅶 بخش G
- گرانولوم (Granuloma) — تودهای از سلولهای ایمنی
- گلوسیت (Glossitis) — التهاب زبان
- گلومرولونفریت (Glomerulonephritis) — التهاب گلومرولهای کلیه
🅷 بخش H
- هیپرپلازی (Hyperplasia) — افزایش تعداد سلولها
- هیپرتروفی (Hypertrophy) — افزایش اندازه سلولها
- هیپوکسی (Hypoxia) — کاهش اکسیژن بافتی
🅻 بخش L
- لوکمی (Leukemia) — سرطان سلولهای خونساز
- لوپوس (Lupus erythematosus) — بیماری خودایمنی
- لنفوم (Lymphoma) — تومور بدخیم لنفاوی
🅼 بخش M
- متاپلازی (Metaplasia) — تغییر نوع سلول بالغ
- میلومی (Myeloma) — سرطان پلاسماسلهای مغز استخوان
- میکروانژیوپاتی (Microangiopathy) — آسیب عروق کوچک
🅽 بخش N
- نکروز (Necrosis) — مرگ غیرقابل برگشت سلولها
- نفرواسکلروز (Nephrosclerosis) — ضخیم شدن دیواره عروق کلیه
- نوروبلاستوم (Neuroblastoma) — تومور عصبی کودکان
🅾 بخش O
- اواسیت (Osteocyte) — سلول استخوانی بالغ
- استئوسارکوما (Osteosarcoma) — تومور بدخیم استخوان
- اوستئوپروز (Osteoporosis) — پوکی استخوان
🅿 بخش P
- پرولیفراسیون (Proliferation) — تکثیر سلولی
- پانکراتیت (Pancreatitis) — التهاب پانکراس
- پیریپلاسموز (Piroplasmosis) — عفونت انگلی خون
🆁 بخش R
- رابدومیوسارکوما (Rhabdomyosarcoma) — تومور بافت عضله مخطط
- روماتیسم قلبی (Rheumatic heart disease) — آسیب دریچهها پس از تب روماتیسمی
- ریتنشن سیست (Retention cyst) — کیست ناشی از انسداد مجاری
🆂 بخش S
- سرطان (Cancer) — رشد غیرقابلکنترل سلولها
- سپتیسمی (Septicemia) — عفونت شدید خون
- سکروز (Sclerosis) — سفت شدن بافت
🆃 بخش T
- تروفوبلاستیک تومور (Trophoblastic tumor) — تومور بافت جفت
- ترومبوز (Thrombosis) — تشکیل لخته در رگ
- تومور خوشخیم (Benign tumor) — رشد سلول غیربدخیم
🆈 و 🆉 بخش Y & Z
- زانتوما (Xanthoma) — رسوب چربی در پوست یا تاندون
- زونوز (Zoonosis) — بیماریهای مشترک انسان و حیوان
جدول مقایسهای اصطلاحات کلیدی
| اصطلاح | تعریف علمی | تفاوت اصلی |
|---|---|---|
| هیپرپلازی | افزایش تعداد سلولها | برعکس آتروفی |
| هیپرتروفی | بزرگ شدن سلولها | بدون افزایش تعداد |
| نکروز | مرگ سلولها | فرآیند پاتولوژیک |
سوالات متداول (FAQ) پیشرفته
آیا هر هیپرپلازی خطرناک است؟
خیر، بسیاری از آنها فیزیولوژیک و برگشتپذیرند.
چه فرقی بین آپاپتوز و نکروز وجود دارد؟
آپاپتوز یک مرگ برنامهریزیشده و بدون التهاب است، نکروز مرگ سلولها با التهاب همراه است.
آیا متاپلازی همیشه منجر به سرطان میشود؟
خیر، اما برخی انواع آن مانند متاپلازی مری بارت خطر بدخیمی را افزایش میدهد.
نتیجهگیری
پاتولوژی، زبانی دقیق و بیانتهاست که هر اصطلاح آن کلیدی برای درک بهتر بیماریها و فرآیندهای بدن محسوب میشود. آشنایی با این واژهها نهتنها برای دانشجویان پزشکی و پژوهشگران ضروری است، بلکه به پزشکان در تشخیص سریعتر و درمان مؤثرتر کمک میکند. در این مقاله، بیش از ۵۰ اصطلاح مهم پاتولوژی را با تعریف علمی، توضیح ساده، مثال بالینی و تصاویر پیشنهادی مرور کردیم تا پل ارتباطی میان دانش تئوری و کاربرد بالینی ایجاد شود.
بهروزرسانی مداوم این فهرست با اصطلاحات جدید، استفاده از منابع معتبر و تعمیق دانش در زمینه آسیبشناسی، راهی مطمئن برای حفظ جایگاه علمی و ارتقای کیفیت خدمات درمانی خواهد بود. یادمان باشد که دنیای سلولها، مانند یک کتاب باز، همیشه حرفهای تازهای برای گفتن دارد.
منابع
- World Health Organization (WHO) – Pathology Resources
- National Cancer Institute – Dictionary of Cancer Terms
- American Society for Clinical Pathology (ASCP)
