WBC در آزمایش خون چیست؟ علل بالا و پایین بودن گلبول‌های سفید خون
آزمایش خون یکی از رایج‌ترین روش‌های بررسی وضعیت سلامت بدن است و در میان پارامترهای آن، عدد WBC یا همان تعداد گلبول‌های سفید خون اهمیت زیادی دارد. WBC نقش مهمی در دفاع سیستم ایمنی در برابر عفونت‌ها و بیماری‌ها دارد و تغییرات آن می‌تواند نشانه بسیاری از مشکلات یا شرایط طبیعی بدن باشد. در این مقاله، به طور کامل به بررسی معنا، علت تغییرات و نحوه برخورد با WBC غیرطبیعی می‌پردازیم.
WBC چیست؟
WBC مخفف White Blood Cells یا همان گلبول‌های سفید خون است.
این سلول‌ها بخشی از سیستم ایمنی بدن بوده و وظیفه اصلی آن‌ها مقابله با عوامل بیماری‌زا مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها است.
گلبول‌های سفید در مغز استخوان تولید می‌شوند و در جریان خون و بافت‌ها گردش می‌کنند.
انواع گلبول‌های سفید خون
- نوتروفیل‌ها (Neutrophils)
- لنفوسیت‌ها (Lymphocytes)
- مونوسیت‌ها (Monocytes)
- ائوزینوفیل‌ها (Eosinophils)
- بازوفیل‌ها (Basophils)
هرکدام از این‌ها نقش متفاوتی در دفاع ایمنی دارند.
محدوده نرمال WBC
| گروه سنی | محدوده نرمال (سلول در هر میکرولیتر خون) |
|---|---|
| بزرگسالان | 4,000 تا 11,000 |
| کودکان | 5,000 تا 15,000 |
| نوزادان | 9,000 تا 30,000 |
مقادیر ممکن است بر اساس آزمایشگاه‌ها کمی متفاوت باشد.
علت بالا بودن WBC (لکو‌سیتوز)
افزایش WBC معمولاً به دلیل واکنش سیستم ایمنی به شرایط خاص است. مهم‌ترین علل عبارتند از:
۱. عفونت‌ها
وقتی بدن با میکروب روبرو می‌شود، گلبول‌های سفید برای مبارزه با آن‌ها افزایش پیدا می‌کنند.
۲. التهاب
بیماری‌هایی مانند آرتریت روماتوئید و کولیت اولسراتیو می‌توانند تعداد WBC را بالا ببرند.
۳. استرس و ورزش شدید
بدن در شرایط استرس روانی یا جسمی ممکن است به طور موقت WBC را افزایش دهد.
۴. بارداری
افزایش حجم خون و تغییرات ایمنی بدن در بارداری باعث کمی افزایش WBC می‌شود.
۵. سرطان خون (لوسمی)
در این حالت، افزایش WBC می‌تواند بسیار شدید و ناشی از رشد کنترل‌نشده سلول‌های غیرطبیعی باشد.
علت پایین بودن WBC (لکو‌پنی)
کاهش WBC نیز می‌تواند نشانه مشکلات مهمی باشد:
۱. اختلالات مغز استخوان
بیماری‌های ژنتیکی یا آسیب مغز استخوان می‌تواند تولید گلبول‌های سفید را کاهش دهد.
۲. عفونت‌های ویروسی
برخی ویروس‌ها مانند هپاتیت یا HIV مستقیماً روی تولید WBC اثر می‌گذارند.
۳. مصرف داروها
داروهای شیمی‌درمانی، برخی آنتی‌بیوتیک‌ها یا داروهای ضدتیروئید می‌توانند باعث کاهش WBC شوند.
۴. کمبود مواد مغذی
کمبود ویتامین B12، اسید فولیک و مس باعث کاهش WBC می‌شود.
۵. بیماری‌های خودایمنی
در این شرایط، سیستم ایمنی به سلول‌های سالم بدن حمله می‌کند.
چه زمانی باید نگران WBC باشیم؟
- وقتی تغییر مقدار WBC همراه با علائمی باشد مانند تب، تعریق شبانه، کاهش وزن بی‌دلیل، خونریزی یا کبودی.
- وقتی مقدار بسیار بالا یا پایین باشد (بیش از ۳۰,۰۰۰ یا کمتر از ۲,۰۰۰).
- وقتی روند آن در آزمایش‌های متوالی تغییر غیرعادی دارد.
روش اندازه‌گیری WBC در آزمایش خون
WBC به وسیله آزمایش CBC (Complete Blood Count) اندازه‌گیری می‌شود.
خون از ورید بازو گرفته و سپس در دستگاه شمارش سلولی، تعداد WBC مشخص می‌شود.
نمونه‌گیری خون برای بررسی تعداد سلول‌های سفید (WBC)، پلاکت‌ها و سلول‌های قرمز در آزمایش CBC.
نمونه‌گیری خون برای بررسی تعداد سلول‌های سفید (WBC)، پلاکت‌ها و سلول‌های قرمز در آزمایش CBC.
نکات قبل از انجام آزمایش
- نیازی به ناشتا بودن نیست، مگر آن که همراه سایر آزمایش‌ها انجام شود.
- مصرف برخی داروها را به پزشک اطلاع دهید.
- از فعالیت شدید قبل از آزمایش خودداری کنید.
آیا می‌توان WBC را با تغذیه یا سبک زندگی به حالت نرمال بازگرداند؟
در موارد خفیف و غیربیماری‌زا:
برای افزایش WBC
- مصرف پروتئین کافی (گوشت، ماهی، تخم مرغ)
- خوردن میوه و سبزیجات سرشار از ویتامین C
- اجتناب از استرس و خواب کافی
برای کاهش WBC بالا (در صورت خفیف بودن)
- کنترل التهاب با رژیم غذایی ضدالتهابی (سبزی، ماهی، روغن زیتون)
- هیدراته ماندن
- ورزش منظم و متوسط
در موارد شدید، درمان قطعی وابسته به علت اصلی است و باید زیر نظر پزشک انجام شود.
سوالات متداول (FAQ)
WBC نرمال چند است؟
برای بزرگسالان بین ۴۰۰۰ تا ۱۱۰۰۰ در هر میکرولیتر خون.
آیا WBC بالا همیشه عفونت است؟
خیر. استرس، بارداری یا بیماری‌های التهابی هم می‌توانند آن را بالا ببرند.
آیا WBC پایین خطرناک است؟
اگر خیلی پایین باشد یا همراه علائم باشد، احتمال عفونت شدید بالا می‌رود و نیاز به بررسی فوری دارد.
نتیجه‌گیری
تعداد گلبول‌های سفید خون یا WBC یک شاخص کلیدی در ارزیابی وضعیت ایمنی بدن است. تغییرات این عدد می‌تواند ناشی از عوامل ساده‌ای مانند استرس و عفونت‌های خفیف باشد یا نشانه بیماری‌های جدی‌تر مانند سرطان خون. آگاهی از محدوده نرمال WBC و شناخت علل افزایش یا کاهش آن کمک می‌کند تا اقدامات پیشگیرانه و درمانی به موقع انجام شود. در نهایت، تفسیر دقیق این عدد باید توسط پزشک انجام شود تا با در نظر گرفتن شرایط بالینی و سایر نتایج آزمایش، بهترین تصمیم درمانی گرفته شود.
منابع
- Mayo Clinic. White blood cell count. Accessed 2025.
- WebMD. White Blood Cell Count (WBC). Accessed 2025.
- MedlinePlus. White Blood Cell Count. U.S. National Library of Medicine. Accessed 2025.
