در این مقاله، به بررسی مفهوم C4 در آزمایش خون و تفسیر صحیح این فاکتور، می‌پردازیم:
C4 در آزمایش خون چیست؟
C4 یا به طور کامل‌تر کمپلمان C4، پروتئینی است که درخون و سطح برخی از سلول‌ها یافت می‌شود. این فاکتور یکی از 60 پروتئینی است که سیستم کمپلمان را تشکیل داده و درعملکرد سیستم ایمنی نقش دارد. کمپلمان‌ها در مبارزه با عفونت‌های ویروسی، باکتریایی و حتی حذف سلول های مرده به بدن کمک می‌کنند (1).
سطح این پروتئین در شرایطی که فرد علائمی از بیماری خودایمنی به‌ویژه لوپوس را داشته‌باشد، اندازه‌گیری می‌شود. از علائم لوپوس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خستگی بیش از حد و غیرنرمال
- درد عضله
- درد مفاصل
- کاهش وزن ناگهانی و غیرمنتظره
- ضعف عضلات
- فلج عضلانی (1،3)
همچنین تست‌های کمپلمان اطلاعات ارزشمندی دررابطه با اثربخشی درمان فعلی برای یک بیماری خودایمنی به پزشک می‌دهند؛ بنابراین از آزمایش C4 برای بررسی روند درمان در افراد مبتلا به این گروه از بیماری‌ها نیز استفاده می‌شود (2).
نتایج تست
نتایج آزمایش می‌تواند تاحدی در آزمایشگاه‌های مختلف متفاوت باشد اما معمولا رنج نرمال بین 15 تا 45 میلی‌گرم در دسی‌لیتر خون درنظر گرفته می‌شود. پزشک بابررسی سطح C4 درآزمایش و به ویژه مقایسه آن باسایر اجزاء سیستم کمپلمان، می‌تواند اختلال را تشخیص داده و یا روند درمان را کنترل کند (1،3).
مقدار پایین C4
کاهش سطح سی4 می‌تواند به‌صورت ارثی و یا اکتسابی رخ دهد، اگر تنها مقدار این پروتئین خاص در شما کاهش یافته و سایر کمپلمان‌ها در رنج طبیعی قرار دارند، اختلال به احتمال زیاد ژنتیکی است. اما اغلب چندین جزء از سیستم کمپلمان به طور همزمان کاهش پیدا می‌کنند که دراین صورت عارضه، نتیجه یک بیماری اکتسابی است (3). درصورتی‌که مقدار این کمپلمان به زیر 15 میلی‌گرم در دسی‌لیتر برسد، ممکن است یکی از مشکلات زیر مطرح باشد:
- سوءتغذیه
- لوپوس اریتماتوز سیستمیک، که نوعی بیماری خودایمنی است که پوست، مفاصل، کلیه‌ها و سایر اندام‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد
- بیماری‌های کبدی مانند هپاتیت و سیروز
- اختلالات ژنتیکی
- بیماری‌های کلیوی یا رد پیوند کلیه
- بیماری‌های دوران کودکی مانند دیابت شیرین و Henoch-Shonlein purpura که نوعی التهاب رگ‌های خونی است (1،2)
همچنین سطح پایین C4 در آزمایش می‌تواند نتیجه ذخیره یا انتقال نامناسب نمونه خونِ شما باشد.
مقدار بالای C4
عوامل متعددی می‌توانند منجر به افزایش سطح این پروتئین در بدن شوند، برای مثال معمولا مقدار C4 در خون پس از عفونت یا صدمه، به طور چشمگیری افزایش پیدا می‌کند. سطح بالای این کمپلمان در افراد مبتلا به سرطان یا بیماری‌های التهابی مانند ulcerative colitis (کولیت زخمی) نیز دیده می‌شود. افزایش سی4 در بدن می‌تواند از علائم درمان موفق در افراد مبتلا به لوپوس باشد (1،3).
باید درنظر داشت که تفسیر نتیجه آزمایش وابسته به فاکتورهایی مانند سن، جنسیت، عوامل ژنتیکی، سابقه بیماری و… متغیر است؛ بنابراین اگر مقدار C4 در آزمایش شما خارج از رنج گفته شده قرار دارد، نیاز است باپزشک خود مشورت کرده و درصورت لزوم اقدامات بعدی را پیگیر شوید.
منابع:
1. https://www.webmd.com/a-to-z-guides/what-is-complement-c4-test
2. https://www.healthline.com/health/complement-component#risks
