آیا HCT در آزمایش خون به چه معنا است و چه اهمیتی دارد؟ در این مقاله می‌خوانیم.
Hct در آزمایش خون
Hct در آزمایش خون از پارامترهای بررسی کننده گلبول‌های قرمز خون است. سطح هماتوکریت با تعداد گلبول های قرمز بدن متناسب است؛ به‌طوری که افزایش یا کاهش گلبول‌های قرمز باعث کاهش یا افزایش هماتوکریت در آزمایش خون می‌شود. محدوده غیر نرمال این پارامتر می‌تواند نشانه بروز برخی اختلالات خونی یا از عوارض جانبی برخی از بیماری‌ها باشد.
علت اندازه گیری Hct در آزمایش خون
اندازه‌گیری هماتوکریت بخشی از تست شمارش کامل سلول های خون (آزمایش CBC) است. این پارامتر می‌تواند در تشخیص برخی از اختلالات خونی بیماران، به پزشک کمک کند. همچنین میزان هماتوکریت ممکن است در نتیجه عوارض جانبی برخی از داروها کاهش یا افزایش می‌یابد؛ بنابراین بررسی میزان Hct در حین درمان این بیماری‌ها میزان اثر بخشی درمان را مشخص می‌کند (۱).
رنج طبیعی
محدوده رنج طبیعی هماتوکریت(Hct)، در زنان، مردان بالغ و کودکان متفاوت است. به‌طور کلی میزان گلبول‌های قرمز در مردان بیش از زنان است. چرخه قاعدگی قبل از دوران یائسگی در زنان از دلایل اصلی کاهش گلبول‌های قرمز خون در آن‌ها می‌باشد.
در کودکان و در بدو تولد به دلیل ساختار هموگلوبین، برای جبران کمبود اکسیژن رسانی به سلول‌ها، میزان گلبول قرمز نسبت به بالغین بیشتر است. در طولانی مدت با تغییر ساختار هموگلوبین خون، میزان گلبول قرمز در کودکان کاهش می‌یابد.
رنج Hct( هماتوکریت) در مردان بالغ ۴۱ تا ۵۰ درصد، در زنان بالغ ۳۶ تا ۴۴ درصد و در نوزادان ۴۵ تا ۶۱ درصد می‌باشد (۲).
دلایل افزایش و کاهش هماتوکریت
زندگی در ارتفاعات، بارداری، اهدای خون قبل از آزمایش، خونریزی شدید، عدم مصرف مایعات چندین روز قبل از آزمایش، ممکن است میزان هماتوکریت را به شکل کاذب تغییر دهد. در ارتفاعات به دلیل کاهش فشار اکسیژن، هماتوکریت خون افزایش می‌یابد. در زنان باردار به دلیل افزایش حجم پلاسمای خون، سطح هماتوکریت به کمتر از محدوده طبیعی کاهش می‌یابد. اهدای خون و خونریزی باعث کاهش گلبول قرمز و کاهش هماتوکریت می‌شود. عدم مصرف مایعات در طولانی مدت باعث کاهش حجم پلاسما و در نتیجه افزایش هماتوکریت می شود (۳).
خطرناک‌ترین دلیل افزایش هماتوکریت، بیماری پلی‌ستمی‌ورا است. پلی‌ستمی‌ورا یک نوع سرطان خون مزمن است که باعث افزایش تولید گلبول‌های قرمز خون در مغز استخوان می‌شود. افزایش هماتوکریت در این بیماری احتمال لخته شدن خون و سکته قلبی و مغزی را افزایش می‌دهد.
بیماری‌های قلبی، کم آبی بدن، سیگار کشیدن، مسمومیت با گاز مونوکسید کربن، مصرف مداوم تستسترون و ضخیم شدن بافت ریه از دیگر دلایل افزایش هماتوکریت (Hct) است.
بروز برخی از کم‌خونی‌ها از دلایل اصلی کاهش هماتوکریت است. سوءتغذیه و کمبود ویتامینB12، فولات و آهن در رژیم غذایی باعث بروز کم خونی و کاهش هماتوکریت می‌شود. عفونت، بیماری‌های خود ایمنی، بیماری‌های مزمن کلیوی و برخی از انواع سرطان‌های خون و مصرف بیش‌از حد مایعات از دیگر دلایل کاهش Hct در آزمایش خون می‌باشد (4).
منابع:
(1)https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/hematocrit/about/pac-20384728
(2)https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/17683-hematocrit
(3)https://emedicine.medscape.com/article/261586-overview
(4)https://www.mountsinai.org/health-library/tests/hematocrit
