تفسیر آزمایش anti nuclear antibody

در این مقاله، به بررسی آزمایش ANA و تفسیر آن می‌پردازیم:

آزمایش antinuclear antibody یا به اختصار ANA، تست خونی است که حضور آنتی‌­بادی‌­های antinuclear یا ضدهسته‌­ای را در خون اندازه‌­گیری می­‌کند. درصورت مثبت بودن نتیجه آزمایش ممکن است فرد مبتلا به بیماری ­خودایمنی باشد؛ بیماری خودایمنی اختلالی است که در آن بدن به اشتباه بخش‌­هایی از خود را به عنوان مهاجمان خارجی تشخیص داده و علیه آن‌­ها آنتی‌­بادی (اتوآنتی‌­بادی) ترشح می­‌کند. اتوآنتی­‌بادی­‌ها می‌­توانند به مفاصل، پوست، ماهیچه و سایر قسمت­‌های بدن آسیب زده و مشکلات جدی را به‌همراه داشته باشند. آنتی‌­بادی ضدهسته‌­ای یا antinuclear antibody که در این تست اندازه‌گیری می‌­شود نیز نوعی اتوآنتی‌­بادی است که به هسته سلول­‌های خودی حمله کرده و به همین علت antinuclear (ضدهسته‌­ای) نام دارد. از اسامی دیگر این آزمایش می­توان به antinuclear antibody panel, fluorescent antinuclear antibody, FANA, ANA اشاره کرد (2).

تفسیر آزمایش anti nuclear antibody

درصورتی‌که حضور آنتی‌­بادی‌­های گفته‌شده در خون تایید شود، نتیجه آزمایش مثبت و درغیر این صورت منفی است.

شرایطی که معمولا با تست مثبت ANA همراه هستند:

• لوپوس اریتماتوز سیستمیک
• سندرم شوگرن؛ بیماری خودایمنی که باعث خشکی چشم و دهان می­‌شود
• اسکلرودرمی؛ نوعی بیماری بافت همبند
• آرتریت روماتوئید؛ که باعث آسیب به مفاصل، درد و تورم آن­­‌ها می‌­شود
• پلی میوزیت؛ بیماری که ضعف عضلانی را به ­همراه دارد
• بیماری بافت همبند مخلوط؛ وضعیتی که همراه با علائم لوپوس، اسکلرودرمی و پلی میوزیت است
• آرتریت مزمن نوجوانان؛ نوعی از آرتریت خود ایمنی که کودکان را درگیر می­‌کند
• درماتومیوزیت؛ یک بیماری نادر که باعث ضعف عضلانی می‌­شود
• پلی آرتریت ندوزا؛ بیماری نادر که باعث تورم رگ‌های خونی و آسیب به اندام‌ها می­‌شود
• هپاتیت خود ایمنی

تست ANA درشرایط زیر نیز گاهی مثبت می­شود:

• سندرم رینود؛ بیماری که باعث آبی­‌شدن انگشتان دست و پا و احساس سرما می­‌شود
• بیماری­‌های تیروئیدی؛ ازجمله تیروئیدیت هاشیموتو، بیماری گریو
• بیماری‌­های کبدی؛ مانند هپاتیت خودایمنی، سیروز صفراوی اولیه
• بیماری التهابی روده
• بیماری‌­های ریوی؛ فیبروز ریوی ایدیوپاتیک
• سرطان
• عفونت­‌های ویروسی (1)

حدود 20% افراد سالم نیز می­‌توانند بدون هیچگونه بیماری خودایمنی، این آنتی­‌بادی‌­ها را داشته باشند. این نتیجه مثبت کاذب در شرایط زیر محتمل‌­تر است:

– خانم‌­­ها با سن 65 سال یا بیشتر

– ابتلا به عفونت­‌هایی مانند مونونوکلئوز یا سل

– استفاده از داروهای فشار خون یا ضد تشنج

بنابراین نتیجه مثبت آزمایش به معنای بیماری خودایمنی نیست و تعدادی از داروها (داروهای فشار خون یا ضد تشنج) و سایر بیماری‌­ها نیز می‌­توانند منجر به حضور این پروتئین­‌ها درخون شوند. حتی در 3 تا 15 درصد از افراد بدون هیچ علائم و بیماری مرتبطی، antinuclear antibodies دیده می­‌شوند. این نتیجه مثبت کاذب در خانم­­‌ها با سن 65 سال یا بیشتر، محتمل‌تر است.

از طرف دیگر لزوما نتیجه تست تمام افرادی که مبتلا به بیماری‌­های خودایمنی هستند مثبت نخواهد بود و ANA تنها یکی از آزمایش‌­هایی است که پزشک برای تشخیص این گروه از بیماری­‌ها درخواست می‌­کند. درواقع برای تفسیر صحیح آزمایش باید علائم، تست‌­های فیزیکی و نتایج سایر تست‌­های خونی نیز درنظر گرفته شوند (1).

آیا درصورت مثبت بودن نتیجه ANA، نیاز به انجام تست دیگری است؟

نتیجه مثبت این آزمایش، تنها بیانگر این موضوع است که ممکن است شما مبتلا به یک اختلال خودایمنی باشید اما به طوردقیق بیماری را مشخص نمی­‌کند. بنابراین ممکن است پزشک آزمایشات بعدی را برای تعیین دقیق بیماری توصیه کند، مانند:

– آزمایش آنتی سانترومر برای تشخیص اسکلرودرمی

– آزمایش anti-dsDNA، برای تشخیص لوپوس

– آزمایش آنتی هیستون برای تعیین لوپوسی که دراثر مصرف دارو ایجاد شده است

– پنل ENA برای کمک به پزشک در راستای تشخیص نوع بیماری خودایمنی (1)

منابع:

1. https://www.webmd.com/a-to-z-guides/what-is-an-antinuclear-antibody-test#:~:text=Your%20test%20is%20positive%20if,no%20conditions%20have%20antinuclear%20antibodies.

2. https://medlineplus.gov/lab-tests/ana-antinuclear-antibody-test/