تفسیر آزمایش پاتولوژی ihc

یکی از راه‌های موثر تشخیص سلول‌های سرطانی، بررسی تفاوتهای ساختاری این سلول‌ها با سلول‌های عادی در زیر میکروسکوپ توسط متخصص پاتولوژی است. اکثر سلول‌های سرطانی، در اثر جهش و تغییر در ساختار ژنتیکی خود ، پروتئین‌ها و مولکولهای جدید و غیرطبیعی تولید میکنند، که دانشمندان این پروتئین ها و مولکولهای را به عنوان آنتی ژن‌های اختصاصی سرطان می‌نامند. در ادامه این مطلب به توضیح و تفسیر آزمایش پاتولوژی ihc میپردازیم.

ایمونوهیستوشیمی ( IHC ) چیست ؟

در برخی از روش‌های آزمایشگاهی مانند روش ایمونوهیستوشیمی ( IHC ) می‌توان این پروتئین‌های غیرطبیعی را در سلول‌ها شناسایی کرد. آزمایش ایمونوهیستوشیمی تکنیکی است که  با استفاده از آنتی‌بادی های نشان‌دار اختصاصی بر علیه آنتی‌ژن‌های غیر طبیعی سلول‌های سرطانی ، این سلول‌ها را از سلولهای طبیعی تشخیص می‌دهد.

هریک از انواع سلول‌های سرطانی، آنتی‌ژن مخصوص به خود را تولید میکنند و  شرکت‌های آزمایشگاهی با تولید انواع آنتی‌بادی‌های اختصاصی بر علیه این آنتی‌ژن‌ها امکان تشخیص دقیق سرطان‌ها را فراهم می‌کنند.

یافتن سوزن در انبار کاه با ich

برای درک بهتر این آزمایش، فرض کنید ما بدنبال سوزنی ( یعنی آنتی ژن سلول سرطانی ) در انبار کاهی هستیم. در یافتن سوزن با روش IHC ما چندین آهن ربا ( آنتی بادی اختصاصی علیه آنتی ژن سلول سرطانی ) که به این آهن ربا ها لامپی وصل است را درون این انبار کاه میاندازیم. هر وقت آهن ربا به سوزن بچسبد لامپ روشن می شود و ما میتوانیم سوزن خود را در انبار کاه پیدا کنیم.

آنتی‌بادی‌های نشان‌دار ، آنتی‌بادی‌های هستند که یک ماده رنگ زا به آنها متصل است و در صورت اتصال آنتی‌بادی با آنتی‌ژن اختصاصی، وجود سلول‌های سرطانی را تایید میکند. شدت رنگ مشاهده شده در زیر میکروسکوپ با میزان سلول‌های سرطانی و پیشرفت بیماری متناسب است.

کاربرد این آزمایش برای پزشکان

پزشکان با  تفسیر آزمایش پاتولوژی ihc می‌توانند به واسطه تفکیک انواع سرطان ‌های مشابه، روند درمانی موثرتری را برای بیمار خود اتخاذ کنند. همچنین در افرادی که ممکن است هنوز سرطان در مراحل اولیه خود بوده و علائم بالینی خاصی نداشته باشد نیز، استفاده از آزمایش ihc به عنوان یک شاخص پیش آگهی از وجود سرطان می‌تواند برای تشخیص به موقع سرطان فرد کمک‌کننده باشد.

اهمیت تفسیر آزمایش پاتولوژی ihc

مطالعه و تشخیص برخی از سلول‌های سرطانی با بررسی ظاهر سلول‌های بافت درگیر سرطان، از جمله  مطالعه هسته سلول ها، پروتئین‌های سلولی و شکل ظاهری سلول ( مورفولوژی ) به راحتی برای پزشک متخصص پاتولوژی امکان پذیر است.

اما تشخیص و افتراق برخی سرطانها مانند انواع لنفوم که سلول‌های سرطانی از جنبه های زیادی مشابه یکدیگر هستند و تشخیص دقیق نوع سرطان در انتخاب نوع درمان موثر است نیاز به بررسی های دقیق تر از جمله با آزمایش ihc دارد.

سرعت پیشرفت و گسترش انواع سرطان‌ها یکسان نیست، سلول‌های سرطانی در برخی از تومور‌ها رشد کندی دارند و در مقابل برخی تومورها تهاجمی و سلول‌ها به سرعت تکثیر میشوند. درمان سرطانهای خوش خیم و غیر تهاجمی نسبت به درمان سرطانهای تهاجمی متفاوت است، به همین دلیل برای درمان بهتر، باید نوع سرطان‌ به‌طور دقیق مشخص شود.(۱)

تفسیر آزمایش پاتولوژی ihc در انواع سرطان ها

سرطان پستان

وجود گیرنده های پروژسترون یا استروژن در درمان انواع سرطان‌ پستان تأثیرگذار است . پزشکان با بررسی گیرنده‌ HER2 بر روی سلول‌های سرطانی، با روش ihc نسبت به درمان موثر سرطان پستان اقدام میکنند.(۲)

سرطان‌های پستان HER2 مثبت نسبت به موارد HER2 منفی تهاجمی تر هستند و نیاز به شیمی درمانی خاصی دارند تا ژن HER2 را هدف قرار دهند.(۳)

لنفوم ‌ها

لنفوم‌ها، بدخیمی‌هایی هستند که نوع خاصی از گلبول‌های سفید خون به نام لنفوسیت‌ها را درگیر میکنند‌ ( لنفوسیت‌ها جز اصلی سلولهای سیستم دفاعی بدن محسوب میشوند )

بیش از ۹۰ زیر گروه لنفوم‌ مختلف وجود دارد که برای بررسی انواع زیر گروههای فرعی و بررسی توانایی گسترش این لنفوم‌ها میتوان از  آزمایش ihc استفاده نمود.

پنلی از آنتی‌بادی‌های مختلف برای تشخیص انواع لنفوم به واسطه آزمایش ihc وجود دارد . نشان‌گر‌های BCL_1 ، BCL\CD2 ، BCL_2 ، BCL\BCL6 ، BCL6 ، CD2 ، CD3 ، CD4_RA  از جمله پارامترهای ihc  هستند که می‌توان برای تشخیص انواع لنفوم‌های خونی استفاده کرد.(۱)

سرطان معده

یکی از شایعترین سرطان های دستگاه گوارش در سراسر جهان است. و ابتلا به عفونت‌ باکتری هیلکو‌باکتر‌ پیلوری در طولانی مدت، یکی از علتهای اصلی  این سرطان است .

آزمایش ihc دقیق‌ترین روش تشخیص هیلکو‌باکتری در نمونه‌های بیوپسی معده است.

سرطان پروستات

اگر آزمایش‌های استاندارد و معمول در تشخیص سرطان پروستات، اطلاعات کافی را برای پزشکی فراهم نکنند، طبق تحقیقاتی که در سال ۲۰۱۸ انجام شده است ، آزمایش ihc می‌تواند اطلاعات دقیقی برای تشخیص انواع خوش خیم و یا بدخیم و همچنین بروز پیش آگاهی و  نتیجه درمان در این سرطان را ارائه دهد.

آنتی‌ژن‌های گیرنده آندروژن Androgen receptor ) ، P504S ،PSA ،PSAP  و PSMA  نشان‌گر‌های هستند که در آزمایشهای ihc برای تشخیص انواع سرطان و هایپرپلازی پروستات استفاده می‌شود.

وجود PSMA در جواب پاتولوژی آزمایش پروستات بیشتر نشان دهنده آدنوکارسینوم پروستات و  وجود PSA بیشتر نشان دهنده نئوپلاسم اولیه و متاستاتیک است.

سرطان ریه

آزمایش ihc در تشخیص انواع سرطان ریه می‌تواند برای تمایز منشأ سرطان ریه بین سلول‌های کوچک و سایر سلول‌های ریوی استفاده می‌شود. سرطان ریه با منشاء اسمال سل ( سلول‌های کوچک ) تهاجمی تر هستند و سرطانهای ریه با منشاء نان اسمال سل مانند سرطان با منشاء سلول‌های بزرگ و یا سلول‌های سنگ‌فرشی رشد کند‌تری دارند.

آزمایش ihc می‌تواند با مشخص کردن نوع جهش در  سلول‌های ریه، در انتخاب روش درمانی موثرتر کمک کننده باشد. آنتی‌ژن ALK_1 در تشخیص سرطان منشاء سلول‌های بزرگ، و آنتی‌ژن‌های CK_5 ، CK_5\6 (سیتوکین ۵) برای تمایز سلول‌های سنگ‌فرشی استفاده می‌شود.(۲)(۴)

سندرم لینچ

سندروم لینج خطر ابتلا به سرطانهای مانند سرطان روده بزرگ ، تخمدان، آندومتر، دستگاه گوارش، مجاری ادراری، پانکراس و مجاری صفراوی را افزایش می‌دهد.

ژن‌های MLH1 ، MSH2 ، MSH6 ، PMS2 و EPCAM از جهش DNA سلول‌ها، در  افراد عادی محافظت می کند. در بیماران مبتلا به سندروم لینچ ممکن است به صورت ارثی یکی از این ژن‌ها دچار اختلال شده و احتمال جهش در ژن‌های سلول‌ها و در نتیجه شانس ابتلا به سرطان را در این افراد افزایش دهد. آزمایش  ihc با بررسی  پروتئین‌های که توسط این ژن‌ها تولید می‌شود پیش آگهی ابتلا به سرطان ها را در افراد بررسی می‌کند.(۵)

سرطان پانکراس، تومور پاپیلاری کاذب پانکراس، انواع ملانوما ، سرطان روده بزرگ ، سرطان کبد، سرطان تخمدان و سرطان کلیه از دیگر مواردی هستند که با انجام آزمایش ihc و استفاده از آنتی‌بادی های نشان‌دار شده اختصاصی، می‌توان هر نوع  از سلول‌های سرطانی و میزان گستردگی سرطان در این بافت ها را تخمین زد.(۴)

روش انجام آزمایش ihc

در آزمایش پاتولوژی ihc ، از آنتی‌بادی های اختصاصی برای تشخیص آنتی‌ژن های سلول‌ها سرطانی، برخی‌ بافت‌های سلولی درگیر با باکتریها و یا ویروس ‌استفاده می‌شود.

آنتی‌بادی‌ها مولکولهایی هستند که دقیقاً برای ساختار هر آنتی ژن طراحی شده‌اند  و با اتصال قوی تنها به آنتی ژن مورد نظر متصل می‌شود. در واقع هزاران آنتی‌ژن غیر طبیعی در انواع  مختلف سلول‌های سرطانی وجود دارد که این آنتی‌ژن‌ها شبیه یکدیگر نیستند و برای هر یک از این آنتی‌ژن‌ها، آنتی‌بادی‌ های اختصاصی تولید می‌شود.

متخصصین آسیب شناسی از  قسمتهای مختلف نمونه‌های بیوپسی و لام پاتولوژی تهیه میکنند و در مجاورت محلولهای حاوی آنتی بادی اختصاصی قرار میدهند. در صورت اتصال آنتی ژن و آنتی بادی مواد رنگ زا فعال میشوند و این تغییرات در زیر میکروسکوپ مشاهده و نتایج را به صورت درصد فراوانی مواد رنگ زا در هر لام، گزارش میکنند.(۲) اگر هر نوع سرطان یا بدخیمی وجود داشته باشد در زیر میکروسکوپ این نوع بدخیمی قابل مشاهده و تشخیص می شود.

اکنون برای تفسیر آزمایش پاتولوژی ihc توسط متخصص پاتولوژی میتوانید از اینجا اقدام کنید.

منابع:

1. https://www.verywellhealth.com/immunohistochemistry-ihc-2252153
2. https://www.healthline.com/health/cancer/immunohistochemistry#role-in-cancer
3. https://www.mayoclinic.org/breast-cancer/expert-answers/faq-20058066
4. https://www.labcorp.com/resource/immunohistochemical-stains
5. https://www.cdc.gov/genomics/disease/colorectal_cancer/IHC.htm