تفسیر آزمایش خون، ادرار، مدفوع، اسپرم و… (آموزش کامل💚)

با مطالعه این مقاله می‌توانید دیدی جامعی نسبت به تفسیر و خواندن جواب آزمایش خون، ادرار،اسپرم،مدفوع خود یا عزیزانتان پیدا کنید. پس از مطالعه شما قادر خواهید بود معنی بسیاری از آزمایش های چکاپ معمول را متوجه شویم و اقدام مناسب لازم را انجام دهید. توجه داشته باشید تفسیر تخصصی آزمایش شما باید توسط پزشک انجام گیرد و این راهنمای کامل تفسیر آزمایش دکتر لاندا جایگزین کامل راهنمایی پزشک شما نخواهد بود با این حال برای شما بسیار کمک کننده خواهد بود.

در هر قسمت ابتدا علامت اختصاری، معنی، هدف آزمایش و عوامل تاثیر گذار بر نتایج آزمایش را بیان می‌کنیم، سپس رنج نرمال آن‌ها و در ادامه دلایل و بیماری‌های احتمالی افزایش و کاهش آن را شرح خواهیم داد.

آموزش خواندن برگه جواب آزمایش

 

تفسیر آزمایش CBC

آزمایش شمارش کامل سلول‌های خونی یا CBC آزمایشی است که در آن به بررسی وضعیت گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز و پلاکت در خون می‌پردازد. این آزمایش اطلاعات بسیار باارزشی از وضعیت مغز استخوان و خون‌سازی در فرد می‌دهد. در ادامه هر کدام از پارامتر های این آزمایش را توضیح میدهیم.

شمارش گلبول‌های سفید ( WBC)

گلبول‌های سفید سربازان بدن هستند و وظیفه شناسایی و از بین بردن عوامل بیگانه و سلول‌های سرطانی را دارند. سیستم ایمنی بدن، مجموعه‌ای از فعالیت‌های بسیار پیچیده‌ای را انجام می‌دهد تا عوامل بیماری زا و دشمنان بدن شما را از بین ببرد. در ادامه به تفسیر و توضیح wbc در جواب آزمایش خون و همچنین توضیح انواع گلبولهای سفید، در آزمایش CBC میپردازیم.

رنج نرمال تعداد گلبول‌های سفید ( WBC )

• 4-10 × 10⁹ / L ( چهار تا ده میلیارد گلبول سفید در هر لیتر خون )

در شمارش کلی گلبول‌های سفید (wbc)، همه گلبول های سفید مختلف یعنی نوتروفیل‌، لنفوسیت‌ و … شمارش میشوند. تعداد نرمال آنها بین 4.6 تا 11.0 میلیارد ( 10⁹  ) سلول در یک لیتر خون می‌باشد. یعنی وقتی عدد WBC در جواب آزمایش شما 8.0 است یعنی در یک لیتر خون شما به اندازه کل جمعیت انسان‌ها در کره زمین، گلبول سفید وجود دارد!!

دلایل افزایش wbc

دلایل افزایش WBC (گلبول‌های سفید خون) به همراه درصد شیوع در بین بیماران عبارتند از:

1. عفونت‌های باکتریایی – 40-60%
2. عفونت‌های ویروسی – 20-30%
3. التهاب مزمن – 10-20%
4. بیماری‌های خودایمنی – 5-10%
5. استرس جسمی و روانی – 5-10%
6. آلرژی‌ها – 5-10%
7. لوکمیا (سرطان خون) – 2-5%
8. مصرف داروهای خاص (مانند کورتیکواستروئیدها) – 5-10%
9. سوءتغذیه و کمبود ویتامین‌ها – 2-5%
10. اختلالات مغز استخوان – 1-5%
11. بیماری‌های التهابی روده – 2-5%
12. سندرم‌ شایع آزار ویروسی – کمتر از 5%

دلایل کاهش wbc

دلایل کاهش WBC (گلبول‌های سفید خون) به همراه درصد شیوع در بین بیماران عبارتند از:

1. اختلالات مغز استخوان (مانند آپلازی مغز استخوان) – 20-30%
2. بیماری‌های خودایمنی (مانند لوپوس) – 10-20%
3. عفونت‌های ویروسی (مانند HIV یا آنفلوانزا) – 10-20%
4. مصرف داروهای خاص (مانند شیمی‌درمانی، داروهای ضد ویروسی) – 10-15%
5. کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی (مانند کمبود ویتامین B12 یا اسید فولیک) – 5-10%
6. اختلالات خونریزی و کمبود آهن – 5-10%
7. آسیب به مغز استخوان (در اثر شیمی درمانی یا اشعه) – 5-10%
8. سرطان‌های خون (مانند لوسمی یا لنفوم) – 5-10%
9. انفولانزای شدید یا سایر عفونت‌های جدی – 2-5%
10. بیماری‌های کبدی و طحال بزرگ (اسپلنومگالی) – 2-5%

انواع مختف از لکوسیت در خون ما وجود دارد که هر کدام با علامت اختصاری خاصی در جواب شما نمایش داده میشوند:

انواع گلبول سفید (%Neu% ,Lym% ,Bas% ,Eos% ,Mon)

• نوتروفیل (Neu)

نوتروفیل یکی از اصلی ترین سلول‌های سیستم ایمنی می باشد. سلولی که اغلب در مبارزه با باکتری‌ها به ما کمک می‌کند. این سلول‌ها بطور میانگین 56 درصد گلبول های سفید را تشکیل می‌دهد.

رنج نرمال تعداد نوتروفیل‌ها در خون

• 2-8 × 10⁹ / L ( دو تا هشت میلیارد نوتروفیل در هر لیتر خون )

 

لنفوسیت (Lym)

وظیفه لنفوسیت‌ها متنوع تر می باشد. مسئول در روند تولید پادتن، مبارزه با ویروس‌ها و باکتری‌های عامل سل و جزام، سلول‌های سرطانی و… می باشند. LYM بطور میانگین 34% گلبول های سفید را تشکیل می‌دهد.

رنج نرمال تعداد لنفوسیت‌ها در خون

• 1-4 × 10⁹ / L ( یک تا چهار میلیارد سلول در هر لیتر خون )

 

مونوسیت (Mon)

این سلول‌ها بزگترین سلول‌های خون فرد سالم هستند. مونوسیت معمولا 4 درصد، از گلبول های سفید را تشکیل می‌دهند.

رنج نرمال تعداد مونوسیت‌ها در خون

• 2-0.8 × 10⁹ / L ( یک تا چهار میلیارد سلول در هر لیتر خون )

 

ائوزینوفیل

سطح این سلول در بیماری‌های انگلی و آلرژی افزایش می‌یابد. EOS بطور میانگین در فردی سالم و بالغ، بطور میانگین 3 درصد از WBC را تشکیل می‌دهد.

رنج نرمال تعداد ائوزینوفیل‌ها در خون

• 5 × 10⁹ / L ( کمتر از نیم میلیارد سلول در هر لیتر خون )

بازوفیل

بازوفیل‌ها کمترین درصد ( 0.5 درصد ) گلبول‌های سفید را تشکیل می‌دهند.

تفسیر شمارش گلبول‌های قرمز (RBC )

وظیفه اصلی گلبول‌های قرمز انتقال اکسیژن شش‌ها به جای جای بدن است. همه سلول‌های بدن از سلول‌های وسط مغز ما تا سلول‌های قلبی و روده نیاز به اکسیژن برای زنده ماندن دارند و RBC این وظیفه مهم را انجام می‌دهد.

رنج نرمال شمارش گلبول‌های قرمز ( RBC)

• 50-5.90 mil/uL ( مردان )
• 00-5.20 mil/uL ( زنان )

با این حال این اعداد در جوامع مختلف با توجه به ارتفاع از سطح دریا، نژاد و… می‌تواند متفاوت باشد.

بیماری‌های مختلف تاثیرات متفاوتی بر گلبول‌های قرمز می‌گذارد که شامل:

• تغییر در اندازه مثلا در تالاسمی مینور و …
• تغییر در شکل مثلا در کم خونی داسی شکل و…
• تغییر رنگ مثلا در کم خونی فقر آهن و …
• وجود اجسام و توده در گلبول قرمز مثلا در بیماری مالاریا و …

هموگلوبین (Hb)

عمل اصلی هموگلوبین، انتقال اکسیژن از ریه‌ها، جایی که میزان اکسیژن بالا است به بافت‌ها و اندام‌هایی است که غلظت و میزان اکسیژن کم می‌باشد. hb در درون گلبول‌های قرمز قرار دارد و جنس آن پرتئین و اتم آهن (هم یعنی آهن و گلوبین نام رشته پرتئیینی آن می‌باشد) است. در یک فرد عادی با ششصد گرم هموگلوبین در بدن می‌تواند هشتصد سی سی اکسیژن را در بدن فرد حمل کند.

میزان Hb به سن، جنس، فعالیت فیزیکی، وضعیت بدن و منطقه جغرافیایی و دیگر شرایط بیمار بستگی دارد.

فعالیت عضلانی شدید، تغییر از حالت خوابیده به نشسته، سیگار و دخانیات، سوختگی، اسهال و استفراغ باعث افزایش هموگلوبین در آزمایش خون می‌شود در مقابل حاملگی (تعداد گلبول قرمز ثابت می‌ماند) و… باعث کاهش هموگلوبین می‌شود. بررسی جواب آزمایش بمنظور توجه به نکات مختلف فیزیولوژی بدن، صرفا باید توسط پزشک انجام شود.

رنج نرمال هموگلوبین (Hb) :

• 13-17 g/dL ( مردان )
• 12-15 g/dL( زنان )

تفسیر هماتوکریت (HCT)

هماتوکریت یک نمونه خون نسبت حجم گلبول‌های قرمز ( عامل قرمزی خون ) به کل حجم خون است. این کمیت معمولا بصورت درصد، توسط آزمایشگاه گزارش می‌شود. روش انجام آن به دو روش دستگاهی و دستی می‌باشد. در روش دستی خون را وارد لوله‌ای 7 سانتی‌متری با قطر 1 میلیمتر کرده و سپس به مدت 5 دقیقه سانتریفیوژ می‌کنند. Hct با تقسیم طول ستون RBC (قسمت قرمز ) به کل طول خون در لوله بدست می‌آید.

مقدار هماتوکریت در مردان بالغ بین 41 تا 51 درصد و در زنان بالغ بین 36 تا 45 درصد است.

بطور کلی کاهش هماتوکریت به معنی کم خونی و افزایش آن به معنی پرخونی می‌باشد با این حال عوامل دیگری چون بارداری، کم خونی ماکروسیتیک (نوعی کم خونی که گلبول‌های قرمز بزرگ می‌شوند)، آنمی اسفروسیتیک، فعالیت ماهیچه‌ای فرد و … نیز در نتایج در نتیجه تفسیر آن تاثیر گذار است.

رنج نرمال هماتوکریت ( hct )

• 40%-52% ( مردان )
• 36%-47% ( زنان )

اعداد مختلف برگه آزمایش در رابطه با گلبول قرمز

MCV چیست؟

میانگین حجم هر گلبول‌های قرمز در بدن ما است. که واحد آن بر حسب لیتر ( حجم ) می‌باشد. fL یا فمتولیتر معادل 10^-15  لیتر می‌باشد.

رنج طبیعی MCV

• 80 – 100 fL

دلایلی چون فقر آهن، تالاسمی مینور و … می‌تواند باعث کاهش آن شود و دلایل دیگری چون کمبود ویتامین B12، کمبود اسید فولیک، کم خونی ماکروسیتیک و … می‌تواند باعث افزایش MCV گردد.

MCH چیست؟

میانگین وزنی هموگلوبین در هر گلبول قرمز در بدن ما است. واحد آن بر حسب گرم است. Pg معادل 10^-12  گرم می‌باشد. یعنی خیلی خیلی کم!

رنج نرمال MCH

• 26-34 pg

 

دلایلی چون کم خونی فقر آهن، اختلالات ژنتیکی چون تالاسمی، خونریزی، جراحی سنگین، ضربه و… می‌توانند باعث کاهش mch شوند.

اگر mch  شما پایین است ممکن است علائمی چون تنفس‌های کوتاه، درد قفسه سینه، تند شدن ضربان قلب، ضعف و… را تجربه کرده باشید.

بررسی آزمایش خون افراد باید توسط پزشک با در نظر گرفتن عوامل مختلف تاثیر گذار و در کنار اعداد سایر آزمایشات انجام شود.

 

MCHC چیست؟

شامل غلظت میانگین هموگلوبین در یک حجم مشخصی از گلبولهای قرمز است. به عبارتی ام سی اچ سی متوسط غلظت هموگلوبین در گلبول‌های قرمز شما می‌باشد.

این پارامتر در فرد می‌تواند پایین، طبیعی و یا بالا باشد و همزمان در فرد تعداد گلبول‌های قرمز در رنج نرمال باشد.

رنج طبیعی MCHC

• 30-35 gr/dl ( یعنی در هر 10 سی سی گلبول قرمز 30 تا 35 گرم هموگلوبین )

دلایل زیر می‌توانند باعث کاهش mchc شوند:

• انواع کم خونی
• بیماری سلیاک
• عمل بای پس معده
• قائدگی شدید
• زخم معده
• سرطان
• انگل کرم قلابی
• و…

افتراق هرکدام با توجه به سایر نتایج آزمایشات و علائم فرد می‌باشد.

RDW-CV چیست؟

این عدد بیانگر رنج اندازه گلبول‌های قرمز می‌باشد. افزایش RDW به معنی تفاوت بیشتر اندازه و حجم کوچکترین گلبول قرمز با بزرگترین آن می‌باشد. در اختلالات خون سازی و یا در کم خونی‌های شدید افزایش می‌یابد.

رنج طبیعی :

• 5%-14.5%

دلایل احتمالی افزایش RDW موارد زیر می‌تواند باشد:

• کمبود ویتامین ب 12
• کمبود فولیک اسید
• کم خونی میکروسیتیک
• جراحی یا ضربه
• بیماری‌های مزمن مانند HIV وایدز
• و…

پزشک با توجه به سایر نتایج آزمایشات و علائم فرد هر کدام از موارد فوق را از هم افتراق می‌دهد.

در صورتی که RDW طبیعی باشد ولی MCV پایین باشد ممکن است شما به نوعی کم خونی به دلیل بیماری طولانی مانند بیماری مزمن کلیه دچار باشید. اگر RDW طبیعی باشد اما MCV بالا باشد ممکن است به آنمی آپلاستیک مبتلا باشید. در آنمی آپلاستیک مغز استخوان به اندازه کافی گلبول تولید نمی‌کند.

در صورت پایین بودن RDW اختلالی در خون سازی گلبول‌های قرمز وجود ندارد.

 

آزمایش پلاکت ( PLT )

وظیفه پلاکت‌ها، انعقاد خون و بستن خونریزی‌ها در بدن می‌باشد. رنج نرمال پلاکت بین 150 هزار تا 450 هزار می‌باشد.

رنج نرمال تعداد پلاک ها ( PLT )

• 150-400 × 10⁹ / L ( صد و پنجا تا چهارصد میلیارد پلاکت در هر لیتر خون )

دلایل عمده کاهش تعداد پلاکت:  (  thrombocytopenia )

زمانی که تعداد پلاکت در بدن شما کاهش یابد به آن ترومبوسایتوپنی می‌گوییم. از علائم آن ایجاد کبودی روی پوست، خونریزی زود به زود از لثه و بینی یا خونریزی دستگاه گوارش و … می‌باشد.

• بعضی از دارو‌ها
• بیماری‌های ارثی
• بعضی از انواع خاصی از سرطان مانند لوکمیا یا لنفوما
• شیمی درمانی
• عفونت کلیه
• مصرف زیاد الکل
• و…

پزشک با توجه به سایر نتایج آزمایشات و علائم فرد هر کدام از موارد فوق را از هم افتراق می‌دهد.

 

دلایل عمده افزایش تعداد پلاکت

دلایل افزایش به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود:

اولیه : در این حالت سلول‌هایی غیر طبیعی به دلایلی ناشناخته در مغز استخوان باعث افزایش سطح پلاکت بدن می‌شوند.

ثانویه: در حالت ثانویه، مانند حالت اولیه در فرد تجربه می‌شود با این حال دلیل حدودی آن  برای ما مشخص است. مواردی چون:

• کم خونی
• سرطان
• التهاب

• عفونت و …

پزشک با توجه به سایر نتایج آزمایشات و علائم فرد، هر کدام از موارد فوق را از هم افتراق می‌دهد.

 

تا اینجا تفسیر آزمایش cbc تمام شد و در ادامه به تفسیر آزمایش Biochemistry می‌پردازیم.

تفسیر آزمایش Biochemistry

آزمایش قند خون (BS ، FBS، 2Hpp،  GTT)

گلوکز یا به اصطلاح مرسوم قند خون، غذای اصلی همه‌ی سلول‌های بدن ما محسوب می‌شود. گلوکز نقش  بنزین ماشین را برای بدن ما دارد. زمانی که در حال راه رفتن هستید انرژی ماهیچه‌های شما از سوختن گلوکزی ( قندی ) که از غذاهای مختلف بدست آوره‌اید، تامین می‌شود.

 

 

 

میزان و غلظت قند در خون ما باید در بازه مشخصی باشد و از حدی بالاتر و یا پایین تر نرود. اگر بالاتر باشد دچار دیابت می‌شویم و اگر پایین‌تر باشد ممکن است دچار کما شویم.

 

آزمایش قند خون در شرایط متفاوت برای افراد انجام می‌شود و بر اساس شرایط آزمایش نام‌های متفاوت دارد:

قند خون رندوم ( BS )

اندازه گیری قند خون بصورت رندوم

قند خون ناشتا ( FBS )

اندازه گیری قند خون فرد در حالت ناشتایی

 

آزمایش قند دو ساعته بعد از غذا ( 2hPP )

در این حالت باید 2 با از فرد نمونه خون گرفته شود. ابتلا نمونه خون در شرایط ناشتا گرفته می‌شود و سپس فرد صبحانه‌ای معمولی مانند روز‌های دیگر می‌خورد، سپس بعد از دو ساعت مجدد نمونه خون فرد گرفته می‌شود.

 

آزمایش تحمل گلوکز ( تست تحمل گلوکز در بارداری، آزمایش GTT، OGTT)

این آزمایش معمولا برای مادران باردار درخواست می‌شود. در این روش سه بار باید نمونه خون فرد گرفته شود. نمونه یک نمونه خون ناشتای شما می‌باشد، سپس شربتی را که وزن مشخصی  (75  گرم ) از قند می باشد را باید بخورید، یک‌ساعت بعد از خوردن شربت مجدد آزمایش گرفته می‌شود و دو ساعت بعد از خوردن شربت نیز مجدد آزمایش گرفته می‌شود. گزارش آزمایش شامل 3 عدد قند خون ناشتا ساعت یک و ساعت دو می‌باشد.

 

خواندن آزمایش خون قند

 

دیابتیک	پیش دیابتیک	سالم	نام آزمایش قند خون
200 یا بیشتر	–	پایین‌تر از 200	قند خون رندوم BS
126 یا بیشتر	بین 100 تا 125	زیر 100	قند خون ناشتا FBS
200 یا بیشتر	بین 140 تا 199	زیر 140	قند 2Hpp
قند اول (ناشتا): بیشتر از 126 قند دو ساعته : بیشتر از 196	قند(ناشتا): بین 106 تا 126 قنددوساعته: 142 تا 196	قند(ناشتا): زیر 106 قند دو ساعته: زیر 140	تست تحمل گلوکز GTT

 

قند خون رندوم ( BS )

سالم : پایین‌تر از 200

پیش دیابتیک :   –

دیابتیک : 200 یا بیشتر

 

قند خون ناشتا (FBS  )

سالم : زیر 100

پیش دیابتیک : بین 100 تا 125

دیابتیک : 126 یا بیشتر

 

قند دو ساعت بعد از صبحانه ( 2Hpp )

سالم : زیر 140

پیش دیابتیک : بین 140 تا 199

دیابتیک : 200 یا بیشتر

 

تست تحمل گلوکز ( GTT )

سالم : قند(ناشتا): زیر 106 قند دو ساعته: زیر 140

پیش دیابتیک : قند(ناشتا): بین 106 تا 126 قنددوساعته: 142 تا 196

دیابتیک : قند اول (ناشتا): بیشتر از 126 قند دو ساعته : بیشتر از 196

 

 

 

با این حال تشخیص ابتلای فرد به دیابت توسط پزشک و با در نظر گرفتن علائم باید انجام شود. رنج نرمال در جمعیت‌های مختلف و حتی آزمایشگاه‌های مختلف می‌تواند کمی متفاوت باشد.

 

تفسیر آزمایشات چربی خون

بیماری‌های قلبی عروقی که از اصلی‌ترین عوامل مرگ و میر در دنیا می‌باشند، اغلب نتیجه‌ چربی خون بالا و اثرات طولانی مدت رژیم غذایی نامناسب پرچرب می‌باشند.

برای سنجش وضعیت چربی در بدن آزمایشات متنوعی وجود دارد که در اینجا به توضیح مختصری از هر کدام خواهیم پرداخت.

آزمایش کلسترول  (cholesterol  )

کسترول برای ساختن غشای سلول‌ها،تولید هورمون‌ها و اسید‌های صفراوی در بدن استفاده می‌شود. برای انجام آزمایش خون که آزمایش کلسترول نیز در آن درخواست شده است فرد باید 8 تا 12 ساعت ناشتا باشد. خوردن آب در این مدت اشکال ندارد.

محدوده کلسترول خون :

محدوده‌ی مطلوب : کلسترول کمتر از  mg/dl200 مطلوب می‌باشد.

محدوده‌ی مرزی : کلسترول بین  mg/dl200-239 بعنوان محدوده ی مرزی شناخته می‌شود. این محدوده با ریسک متوسط بیماری‌های قلبی عروقی همراه است.

محدوده پرخطر: کلسترول برابر یا بالاتر از mg/dl 240 بعنوان محدوده پرخطر شناخته می‌شود. مثلا چربی خون 500 در این محدوده قرار می‌گیرد و خطرناک است.

 

علل عمده افزایش کلسترول:

• اختلالات متابولیک مادرزادی
• مصرف موارد غذایی حاوی کلسترول بالا
• دیابت
• فشار خون بالا
• استعمال دخانیات
• بارداری
• مصرف بعضی دارو‌ها
• و…

تفسیر آزمایش چربی خون باید توسط پزشک و  با در نظر گرفتن شرایط ریسک فاکتور‌های فرد ( مانند سیگار، وزن، سن، سوابق بیماری و… ) و اعداد آزمایشات تری گلیسرید،  اچ دی ال و ال دی ال انجام شود.

 

تری‌گلیسرید چیست؟ (TG  )

تری گلیسرید نوعی چربی است که منبع انرژی برای بدن بحساب می‌آید. قسمت عمده مولکول‌های TG در بافت‌های چربی و بخشی از آن برای تامین انرژی مورد نیاز بدن در جریان خون وجود دارد. کمی پس از خوردن غذا سطح تری گلیسرید در خون افزایش می‌یابد.

 

محدوده تری گلیسیرید:

محدوده نرمال: کمتر از  mg/dl 150

محدوده‌ی بینابین: mg/dl 150-199

محدوده‌ی بالا: mg/dl 200-400

محدوده‌ی خیلی بالا: بیش‌تر ازmg/dl   500

در آزمایش خون تری گلیسرید، ناشتا بودن بسیار مهم است.

 

اچ دی ال خون ( HDL یا چربی خوب  )

ترکیباتی متشکل از چربی و پروتئین هستند که کلسترول اضافی را از دیواره رگ‌های خونی دور می کنند و به کبد می برد. Hdl مخفف چیست ؟ اچ دی ال مخفف High density lipoprotein cholesterol به معنی کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا می باشد. هر قدر سطح Hdl خون بالاتر باشد، احتمال تشکیل پلاک درون عروق کمتر و در نتیجه احتمال بیماری‌های قلبی عروقی کمتر خواهد بود.

 

اچ دی ال خون باید چند باشد ؟

گروه پرخطر :

• در مردان : کمتر از mg/dl40
• در زنان : کمتر از mg/dl 50

گروه در خطر متوسط

• در مردان : mg/dl40-50
• در زنان : mg/dl 50-59

گروه کم خطر

• در مردان و زنان :  mg/dl60 یا بالاتر

 

ال دی ال ( LDL، چربی بد )

ترکیباتی متشکل از چربی و پروتئین هستند که کلسترول را در بافت‌ها، عروق و ارگان‌های مختلف بدن رسوب می‌دهند.  افزایش LDL با افزایش خطر سختی دیواره عروق یا اترواسکلروز و بیماری‌های قلبی عروقی همراه است.

تفسیر چربی خون ( محدوده طبیعی LDL )

• ایده‌ال: کمتر از mg/dl 100
• نسبتا مطلوب:mg/dl 129-100
• متوسط: mg/dl 159-130
• بالا: 160-189 mg/dl
• بسیار بالا: بیشتر از mg/dl 190

کاهش ldl نشان دهنده‌ی اثر بخشی تغییر در شیوه‌ی زندگی یا استفاده از دارو‌های کاهنده چربی خون و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی است.

 

تفسیر آزمایشات کبد

کبد کارخانه ذخیره، تولید، تغییر و دفع بسیاری از مواد در بدن است. سلامت کبد و دانستن وضعیت آن برای سلامتی عمومی ما مهم می‌باشد. در آزمایش خون، آزمایشاتی نیز ممکن است برای بررسی وضعیت کبد توسط پزشک درخواست شود.

آزمایشات معمول ارزیابی کبد شامل SGOT، SGPT، ALP، GGT و … می‌باشد.

 

تفسیر آزمایش آ اس تی یا AST یا آسپارتات آمینو ترنس‌فراز یا SGOT

SGOT آنزیمی است که در بسیاری از سلول‌های بدن به ویژه قلب، کبد و عضلات یافت می‌شود. در صورت آسیب به سلول‌های عضله و کبد این آنزیم از این ارگان‌ها آزاد شده و وارد خون می‌شود و سطح آن در خون و در نتیجه در آزمایش افزایش می‌یابد.

رنج نرمال AST

• 5-30 U/L

این آنزیم در بیماری‌های کبدی، سکته قلبی، تزریق عضلانی، ورزش شدید، مشکلات مغزی و … افزایش می‌یابد.

آزمایش SGOT  باید در مقایسه با نتایج آزمایشات دیگر کبدی و توسط پزشک انجام شود.

 

آزمایش آ ال تی یا ALT یا آلانین آمینوترانسفراز یا SGPT

SGOT آنزیمی است که در بافت کبد، کلیه و به مقدار کمتری در عضله‌ی قلب و عضلات دیگر بدن وجود دارد. با توجه به اینکه این آنزیم در سلول‌های کبد بیشتر است، تخریب آنها موجب آزاد شدن این آنزیم در خون می‌شود. البته باید توجه کرد که این آنزیم مختص کبد نیست.

نسبت AST به ALT در تشخیص و تصمیم به نوع درمان بیماری به پزشک کمک می‌کند.

محدوده‌ی نرمال ALT

• 5-30 U/L

 

تفسیر آزمایش آلکالن فسفاتاز یا ALP  

هدف از انجام این آزمایش اندازه‌گیری میزان ALP در آزمایش خون است. این آنزیم در بافت‌های مختلف بدن به ویژه کبد، استخوان، کلیه، روده و جفت یافت می‌شود با این حال سطح آن در کبد و استخوان‌ها بیشتر است. این آزمایش در تشخیص بیماری‌های کبدی و استخوانی کاربرد دارد.

ALP  در بیماری‌هایی چون هپاتیت، سیروز، سرطان کبد، انسداد مجاری صفرای، دارو‌های مسموم کننده کبد و بیماری‌های استخوان مانند بیماری پاژه، روماتیسم مفصلی، شکستگی و … افزایش می‌یابد.

رنج نرمال آ ال پی

• 50-100 U/L

 

تفسیر آزمایش GGT یا گاما جی تی یا GGTP

این آنزیم نیز مانند سه آنزیم دیگر علاوه بر کبد در اندام‌های دیگری چون کلیه، پانکراس و… نیز یافت می‌شود با این حال کبد بعنوان منبع اصلی GGT شناخته می‌شود.

از علل اصلی افزایش گاما جی تی:

• بیماری‌های کبد و مجاری صفراوی
• مصرف الکل
• نارسایی احتقانی قلب
• سرطان کبد
• هپاتیت ویروسی
• سندرم حاد کرونر
• و…

 

محدوده‌ی نرمال GGT

• 50-60 U/L

در تفسیر آزمایشات کبد باید به سناریو‌ها مختلف در فرد و بیمار توجه کرد و با کنار هم قرار دادن نتایج آزمایشات دیگر به نتیجه رسید.

 

 تفسیر آزمایش تیروئید

تیروئید غده‌ای است که در دو طرف حنجره قرار دارد و ظیفه آن تولید هورمون‌هایی است که باعث تظیم سوخت و ساز، میزان خواب، میزان مصرف چربی و حتی میزان هوش ما می‌شوند.

در اینجا به توضیح کاملی در رابطه با آزمایشات معمول بررسی تیروئید می‌پردازیم.

مکانسیم ترشح هورمون‌های تیروئیدی

سطح هورمون‌های تیروئیدی در خون توسط یک مکانیسم تنظیمی جالب کنترل می‌شود. در این مکانیسم با افزیش سطح هورمون غده تیروئید تولید هورمون خود را کاهش می‌دهد و با کاهش آنها سطح تولید خود را افزایش می‌دهد!

در صورت کاهش هورمون‌های تیروئیدی در خون، هیپوتالاموس شروع به ترشح هورمون TRH ( هورمون آزاد کننده تیروتروپین ) می‌کند. این هورمون بر هیپوفیز تاثیر می‌گذار و باعث می‌شود هیپوفیز TSH ( هورمون محرک تیروئید ) ترشح کند. این هورمون نیز بر غده‌ تیرویید تاثیر می‌گذارد و باعث ترشح هورمون‌های تی 3  و تی 4 می‌شود.

هورمون T3  نسبت به T4 فعال‌تر است. هورمون تی 4 که به طور نسبی غیر فعال است در کبد و دیگر بافت‌ها به هورمو فعال T3 تبدیل می‌شود.

تولید مقدار زیادی از هورمون ‌های تیروئیدی به هر دلیل منجر به پرکاری تیروئید می‌شود که علائمی چون عصبی بودن، لرزش دست‌ها، کاهش وزن، بی‌خوابی، حساسیت به نور، پف دور چشم و … و در مقابل عدم تولید مقدار کافی هورمون‌های تیروئیدی به هر دلیلی منجر به کم‌کاری تیروئید می‌شود که برخی از علائم آن شامل افزایش وزن، خشکی پوست، احساس خستگی و کسالت، یبوست، عدم تحمل سرما، بینظمی قائدگی و …. می‌باشد.

 

دلایل عمده کاهش یا افزایش

• اختلال در عملکرد غده تیروئیدی
• اختلال در عملکرد غده هیپوفیز
• افزایش یا کاهش پرتئین TBG ( نوعی پرتئین در خون که تی 3 به آن می‌چسبد. )
• اختلال در عملکرد هیپوتالاموس

• و…

 

تشخیص دلیل پرکاری و کم کاری تیروئید توسط پزشک با در نظر گرفتن نتایج مختلف آزمایشات و علائم بیمار انجام می‌شود.

 

تفسیر کلی نتایج آزمایشات تیروئید
T3  یا free T3	T4  یا free T4	TSH	وضعیت احتمالی فرد
طبیعی	طبیعی	طبیعی	سالم
بالا	بالا	پایین	پرکاری تیروئید
طبیعی	طبیعی	پایین	پرکاری تیروئید خفیف
بالا	طبیعی	پایین	T3 توکسیکوزیز
نرمال	بالا	پایین	·        التهاب تیروئید ·        تزریق T4 ·        در افراد مسن پرکاری تیروئید ·        سایر بیماری‌ها
پایین	پایین	پایین	·        euthyroid sick syndrome ·         کم کاری تیروئیدی ناشی از مشکل در هیپوفیز
نرمال	نرمال	بالا	·        کم کاری تیروئیدی خفیف ·        euthyroid sick syndrome در حال بهبود
پایین	پایین	بالا	·        کم کاری تیروئید اولیه
بالا	بالا	بالا	·        سرطان هیپوفیز ·        و…

پزشک با توجه به نتایج آزمایشات و علائم فرد، هر کدام از موارد فوق را از هم افتراق می‌دهد.

رنج نرمال TRH

TRH هورمونی است که از هیپوتالاموس ترشح می شود و باعث ترشح tsh می‌شود.

• 5-25 mlu/mL

رنج نرمال TSH

TSH هورمونی است که از هیپوفیز ترشح می شود و باعث ترشح T3  و T4 می‌شود.

• 5-4.70 mlu/Ml

رنج نرمال  T4

هورمون مترشح شده از تیروئید که نیمه فعال است و بعد تبدیل به T3  می‌شود. این هورمون ممکن است به پرتئین‌های داخل خون بچسبد.

• 5 -11.5 ug/dL

رنج نرمال free T4

همان هورمون T4  است که در خون آزاد است و به چیزی نچسبیده است.

• 8 – 1.7 ng/dL

رنج نرمال T3 ( کل )

هورمون فعال و اصلی تیروئید که تنظیم سوخت و ساز بدن را بر عهده دارد. این هورمون ممکن است به پرتئین‌های داخل خون بچسبد.

• 7 – 1.5 ng/dl

رنج نرمال free T3

همان هورمون T3  است که در خون آزاد و فعال است و به چیزی نچسبیده است.

• 3-4.2 pg/ml

محدوده‌ی طبیعی آزمایشات تیروئید با توجه به واحد گزارش شده، نژاد‌های مختلف جمعیتی و کیت مورد استفاده در هر آزمایشگاه می‌توند متفاوت باشد.

تفسیر آزمایش اسپرم

اسپرم سلولی است که باعث توانایی باروری در آقایان می‌شود و عامل انتقال ژن پدر به فرزند است. هدف از انجام آزمایش آنالیز اسپرم بررسی سیستم تولید مثلی در آقایان است.

در این آزمایش موارد زیر مورد بررسی قرار می‌گیرد:

• حجم نمونه
• رنگ
• قوام و غلظت نمونه
• تعداد اسپرم در هر میلی‌لیتر
• شمارش کلی تعداد آنها
• وضعیت انعقاد و مایع شدن آن
• شکل‌های مختلف اسپرم‌ها
• تحرک اسپرم‌ها
• میزان اسیدیدته (pH )
• تعداد اسپرم نارس
• تعداد گلبول‌های سفید
• و…

تنها آزمایش اسپرم نتیجه نهایی را مشخص نمی‌کند. چه بسا زوج‌هایی که با آنالیز غیرطبیعی ممکن است بچه‌دار شوند و زوج‌های دیگری که با وجود طبیعی بودن نتیجه آنالیز، از نظر بچه دار شدن دچار مشکل باشند.

از بین فاکتور‌های مختلفی که در آنالیز نمونه بررسی می‌شوند، شمارش اسپرم، تحرک و مورفولوژی ( شکل اسپرم‌ها ) مهمترین عواملی هستند که با شانس باروری مرتبط می‌باشند.

بررسی جواب آزمایش اسپرم، با توجه شرایط فرد و نتایج سایر آزمایشات توسط پزشک انجام می‌ِشود.

 

 

 

 

 

ا

 

 

 

 

 

تفسیر آزمایش بارداری  ( آزمایش بتا، HCG، BetaHCG ، BHCG )

هدف از انجام این آزمایش اندازه گیری مقدار هورمون HCG در خون است. هورمون اچ سی جی، پرتئینی است که در زنان باردار توسط جفت تولید می‌شود. جفت بافتی است که باعث نقل و انتقال مواد غذایی، اکسیژن و سموم جنین، بین بدن مادر و جنین می‌شود.

آزمایش بارداری یک آزمایش اختصاصی است که نتیجه مثبت آن می‌تواند بارداری را تایید نماید. این هورمون را در آزمایش خون یا آزمایش ادرار می‌توان ردیابی کرد.

HCG به طور طبیعی در خون زنان غیر باردار، غیر قابل اندازه گیری است. در اوایل دوره بارداری سطح این هورمون در خون با گذشت هر دو سه روز، 2 برابر می‌شود.

محدوده عدد بتا ( آزمایش بارداری )

سطح هورمون hcg در زنان مختلف بسته به ویژگی‌های بدنی شخص در شرایط یکسان کاملا می‌تواند با یکدیگر متفاوت باشند.

تفسیر آزمایش بتا ( بارداری )
معنی جواب	جواب برگه آزمایش
منفی	Negative	1
مثبت	Positive	2
منفی	کمتر از mIU/mL 5	3
هفته سوم	5–50 mIU/mL	4
هفته چهارم	5–426 mIU/mL	5
هفته پنجم	18–7,340 mIU/mL	6
هفته ششم	1,080–56,500 mIU/mL	7
بین هفته هفتم و هشتم	7,650–229,000 mIU/mL	8
بین هفته نهم تا دوازدهم	25,700–288,000 mIU/mL	7
بین هفته سیزدهم تا شانزدهم	13,300–254,000 mIU/mL	8
بین هفته هفدم تا بیست و چهارم	4,060–165,400 mIU/mL	9
بین هفته بیت و پنجم تا چهلم	3,640–117,000 mIU/mL	10

 

جواب برگه آزمایش      معنی جواب

Negative                    منفی

Positive                     مثبت

کمتر از mIU/mL 5       منفی

5–50 mIU/mL             هفته سوم

5–426 mIU/mL            هفته چهارم

18–7,340 mIU/mL             هفته پنجم

1,080–56,500 mIU/mL       هفته ششم

7,650–229,000 mIU/mL     هفته هفتم و هشتم

25,700–288,000 mIU/mL    هفته نهم تا دوازدهم

13,300–254,000 mIU/mL    بین هفته سیزدهم تا شانزدهم

4,060–165,400 mIU/mL      بین هفته هفدم تا بیست و چهارم

3,640–117,000 mIU/mL      بین هفته بیست و پنجم تا چهلم

 

 

 

 

 

توجه: در افراد مختلف این اعداد می‌تواند متفاوت باشد.

دلایل افزایش هورمون  بتا :

• بارداری
• بیماری‌های تروفوبلاستیک
• تومور‌های سلول نطفه
• و…

 

تفسیر آزمایش غربالگری ( آزمایش غربالگری جنین، اسکرین بارداری، تست سه گانه، تست چهار گانه، quad screen، triple test )

آزمایش سه گانه یا چهارگانه غربالگری عبارت است از مجموعه سه آزمایش یا چهار آزمایش مختلف که نتایج آن‌ها برای تعیین ریسک بروز ناهنجاری در جنین استفاده می‌شود. هر یک از این آزمایشات فاکتور خاصی را در خون مادر اندازه‌گیری می‌کند و نتایج آزمایش‌ها با اساتفاده از نرم افزار ویژه‌ای که برای این منظور طراحی شده است، ارزیابی می‌گردد و میزان احتمال وجود ناهنجاری کروموزومی در جنین تعیین می‌شود.

آلفا فیتوپروتئین (AFP)

پروتئینی است که از توسط جنین تولید می‌شود سپس از جفت عبور کرده و وارد جریان خون مادر می‌شود

اچ سی جی (HCG)

این هورمون توسط جفت تولید می‌شود و در سه ماه اول حاملگی افزایش می‌یابد و پس از آن بمرور کاهش می‌یابد.

استریول غیرکونژوگه (Ue3)

نوعی هورمون است که از کلسترول توسط بافت جنین تولید می‌شود. مقداری از این هورمون از جفت عبور کرده و وارد خون مادر می‌شود.

این‌هیبین آ (Inhibin A)

این هورمون نیز توسط جنین تولید می‌شود.

 

آزمایش ALF	آزمایش استریول	آزمایش hCG	آزمایشInhibinA	اختلال احتمالی جنین
پایین	پایین	بالا	بالا	سندرم داون
کاهش یافته	کاهش یافته	خیلی بالا	خیلی بالا	سندرم ترنر
بدون تغییر	پایین	خیلی پایین	بدون تغییر	سندرم ادوارد
افزایش یافته	طبیعی	طبیعی	طبیعی	سندرم پاتو

 

توجه: تشخیص قطعی صرفا با انجام آزمایشات و بررسی‌های تاییدی توسط پزشک می‌باشد.

سندرم داون  ( نشانگان داون )

نوعی اختلال کروموزومی که در کودک متولد شده، یک کروموزوم 21 اضافه دارد. این افراد دارای ناتوانی ذهنی خفیف تا شدید هستند.

سندرم ترنر ( نشانگان ترنر )

پس از سندرم داون این نشان‌گان دومین ناهنجاری کروموزومی شایع می‌باشد. اغلب این نوزادان بصورت خودبخود سقط می‌شوند.

سندرم ادوارد ( نشانگان ادوارد )

در این اختلال جنین یک کروموزوم شماره 18 اضافه دارد. اغلب نوزادان متولد شده با این اختلال قبل از سن یک‌سالگی فوت می‌کنند.

سندرم پاتو ( نشانگان پاتو )

در این اختلال جنین یک کروموزوم شماره 13 اضافه دارد.در این اختلال نیز اغلب نوزادان متولد شده با این اختلال قبل از سن یک‌سالگی فوت می‌کنند و در صورت زنده ماند نیز دچار اختلال ذهنی شدید می‌باشند.

آزمایش غربالگری جنین باید توسط پزشک مورد تجزیه و تحلیل و تفسیر  قرار گیرد.

از میان مادرانی که نتیجه آزمایش غربالگری آنها مثبت است، فقط عده‌ی معدودی فرزند معلول به دنیا می‌آورند. در صورت مثبت شدن ریسک، با توجه به صلاحدید پزشک معالج آزمایش‌های تاییدی مانند اولتراسونوگرافی با دقت بالا، آمنیوسنتز و … باید انجام شود.

 

برای خواندن آزمایش و تفسیر آزمایش آنلاین خود توسط پزشک می‌توانید آن را برای ما بارگذاری کنید و با حداقل هزینه و سریع‌ترین زمان ممکن فایل صوتی اختصاصی توضیحات پزشکان ما در رابطه با برگه آزمایشتان را روی موبایل خود دریافت کنید.

آیکنی که کلیک کنند و برود به تفسیر آزمایش

 

تفسیر آزمایش ادرار ( UA )

آزمایش آنالیز ادرار مجموعه ای از آزمایش‌های شیمیایی و میکروسکوپی  است که مواد حاصل از متابولیسم طبیعی و غیرطبیعی در بدن، سلول‌ها، اجزای سلولی و باکتری‌ها را در ادرار شناسایی و مورد بررسی قرار می‌دهد.

ادرار توسط کلیه‌ها تولید می‌شود. کلیه‌ها مواد زائد خون را تصفیه کرده و با باز جذب ( جذب دوباره ) مواد فیلتر شده، در تنظیم آب بدن، حفظ پروتئین‌ها، نمک‌ها و سایر ترکیبات، نقش مهمی را ایفا می‌کند. مواد زائد خون توسط کلیه پاکسازی شده و از طریق ادرار از بدن دفع می‌گردد. ادرار معمولا زرد رنگ و شفاف است اما رنگ، حجم و غلظت آن به عوامل گوناگونی بستگی دارد.

بیش از 50 فاکتور مختلف بدن در آزمایش ادرار قابل بررسی و شناسایی است. این آزمایش به 4 بخش اصلی تقسیم می‌شود.

الف: ظاهر ادرار

رنگ، غلظت، شفافیت در بررسی اولیه و ظاهر ادرار بررسی می‌شود.

رنگ ادرار می‌تواند به رنگ‌های مختلفی باشد. معمولا رنگ ادرار از بیرنگ و زرد کمرنگ تا زرد تیره می‌باشد. رنگ ‌های غیر معمول چون قرمز، نارنجی، سبز، سیاه و… به دلیل بیماری‌های مختلف، مصرف دارو‌ها یا مواد غذایی ایجاد می‌شود.

گزارش میزان شفافیت ادرار معیاری برای سنجش میزان کدورت آن می‌باشد. در جواب آزمایش گزارش بصورت زیر می‌باشد.

• Clear شفاف
• Semi clear نیمه شفاف
• Slightly cloudy کمی ابری
• Cloudy ابری
• Turbid کدر

وجود بعضی مواد در ادرار ممکن است باعث کدر شدن آن شود که الزاما بیانگر بیماری خاصی نیست. بعضی از این ترکیبات عبارتند از : موکوس یا ماده مخاطی ( ماده‌ای که مجاری ادراری تناسلی را پوشش می‌دهد )، اسپرم، مایع پروستات، سلول‌های سطحی مجاری ادراری و پوست، مواد آرایشی مانند پودر که به پوست زده می‌شود و… عوامل دیگری مانند گلبول قرمز یا گلبول سفید و میکروب نیز داخل ادار باعث کدورت آن شود که نشانه بیماری هستند.

ب: چگالی ادرار

این آزمایش برای بررسی میزان غلظت ادرار استفاده می‌شود. حد بالای وزن مخصوص ادرار 035/1 می‌باشد که نشان دهنده ادرار بسیار غلیظ و وجود مقدار زیادی املاح در نمونه ادرار شما می‌باشد.

ج: تست‌های شیمیایی ادرار

در این قسمت تجزیه ادرار 9 تا 12 ترکیب مختلف در ادرار بررسی می‌شود که وجود هر یک برای تشخیص بیماری‌های مختلف اهمیت دارد.

مواردی که در پارامتر‌های شیمیایی  ادرار مورد بررسی قرار می‌گیرد شامل:

د: pH ادرار

کلیه‌ها نقش مهمی در تنظیم و حفظ تعادل اسیدی-قلیایی  و پ هاش خون دارند. هر عاملی که  باعث تولید مواد اسیدی یا مواد قلیایی  در بدن  شود، می‌تواند موجب تغییر pH ادرار شود.

رنج نرمال pH ادرار:

• 5-8

مصرف زیاد گوشت و توت وحشی می‌تواند موجب اسیدی‌تر شدن ادار (بسمت 5 ) شود. رژیم غذایی گیاه خواری، مصرف کم مواد غذایی حاوی کربوهیدرات و نشاسته و… می‌تواند ادرار شما را قلیایی (بسمت 8 ) کند.

 

تفسیر پرتئین آزمایش ادرار

آلبومین یکی از مهمترین پرتئین‌ها در جریان خون ما می‌باشد و در آزمایش پرتئین ادرار به دنبال این پرتئین هستیم. در افراد سالم دفع پرتئین بسیار اندک است و بصورت معمول غیر قابل اندازه‌گیری است.

دفع پرتئین در ادرار می‌تواند از اولین نشانه‌های بیماری کلیوی باشد.

علل عمده پرتئینوری ( دفع پرتئین در ادرار ) شامل:

• بیماری‌های کلیوی
• افزایش پروتئین خون
• تخریب گلبول‌های قرمز
• بیماری‌های التهابی
• سرطان‌ها
• و….

بررسی آزمایش پروتئین در ادرار بهتر است توسط پزشک با در نظر گرفتن نتایج سایر آزمایشات و شرایط فرد  صورت گیرد.

 

تفسیر وجود قند در ادرار

گلوکز ( قند ) بطور طبیعی در ادرار یافت نمی‌شود. گلوکزوری ( دفع قند در ادرار ) می‌تواند به دلایل متعددی باشد که در زیر به تعدادی از آن اشاره می‌کنیم.

• بالا بودن قند خون

یکی از علل شایع گلوکزوری دیابت کنترل نشده است. قند اضافه خون از کلیه رد شده و وارد ادرار می‌شود.

• کاهش آستانه کلیوی
• اختلالات هورمونی
• بیماری‌های کبد
• مصرف بعضی از دارو‌ها
• بارداری

 

کتون در ادرار

کتون ها به طور طبیعی در خون و ادرار یافت نمی‌شود. کتون‌ها محصولات میانی ناشی از سوختن چربی‌ها در بدن هستند. در شرایطی که کربوهیدرات کافی جهت تولید انرژی در دسترس نباشد، بدن چربی‌ها را به عنوان منبع انرژی مورد استفاده قرار داده و در این فرایند کتون تولید می‌شود.

علل عمده وجود کتون در ادرار:

• در بیماران دیابتی کمبود انسولین
• سوء تغذیه و رژیم کم کربوهیدرات
• فعالیت بدنی شدید
• قرار گرفتن طولانی در سرما
• استفراغ زیاد
• و…

 

تفسیر هموگلوبین ( Hb )  در ادرار  ( هموگلوبینوری )

این تست برای سنجش  وجود هموگلوبین در ادرار است. هموگلوبین ماده‌ای است که در گلبول‌های قرمز قرار دارد و وجود آن در ادرار نشان نشان دهنده وجود خون در آن است.

علل عمده وجود هموگلوبین در ادرار :

• بیماری‌ها یا آسیب به کلیه
• بیماری‌ها یا آسیب به مجاری ادراری
• مصرف بعضی از داروها
• کشیدن سیگار
• ورزش سنگین
• تومور کلیه
• تومور مجاری ادراری
• تومور مثانه
• و…

این تست نمی‌تواند علت و منشاء خون در ادرار یا شدت و وخاومت بیماری زمینه‌ای را مشخص کند.

 

تفسیر لکوسیت (leucocyte  ) در ادرار

این تست جهت بررسی وجود گلبول سفید در ادرار ما است. وجود گلبول سفید در آزمایش ادار در دو جا بررسی می‌شود. یکی در این قسمت و با بررسی وجود یا عدم وجود استراز ( نوعی آنزیم )گلبول سفید در ادرار و بعد در زیر میکروسکوپ (در ادامه توضیح می‌دهیم )

وجود تعداد کمی گلبول سفید نتیجه تست استراز لکوسیت را مثبت نمی‌کند و در صورت بالا بودن آنها مثبت می‌شود.

علل عمده مثبت شدن leucocyte در ادرار

• وجود التهاب در کلیه
• وجود التهاب در مجاری ادراری
• وجود التهاب در مثانه
• عفونت میکروبی مجاری ادراری ( شایعترین علت )
• و…

تفسیر نیتریت در آزمایش ادرار

به طور طبیعی و در افرادسالم، کلیه، مجاری ادراری و ادرار عاری از باکتری است. بسیاری از باکتری‌ها ( و نه همه ) می‌توانند نیترات (ماده دفعی بدن ) موجود در ادرار را به نیتریت تبدیل کنند. ورود باکتری‌ها به دستگاه ادراری می‌تواند منجر به ایجاد عفونت اداری شود. به همین دلیل مثبت شدن شدن نیتریت در آزمایش می‌تواند نشان دهنده عفونت باشد.

 

تفسیر بیلیروبین ( Bilirubin ) در ادرار

بیلیروبین در اثر شکستن گلبول‌های قرمز خون و تجزیه هموگلوبین در کبد تولید شده و وارد صفرا می‌ِشود.  در حالت طبیعی بیلیروبین همراه صفرا وارد روده شده و از طریق مدفوع از بدن دفع می‌شود.

بیلیروبین در ادرار افراد سالم یافت نمی‌شود. وجود بیلی روبین در ادرار می‌تواند به تشخیص زود هنگام بیماری‌های کبدی از جمله انسداد مجاری صفراوی، هپاتیت ویروسی و … کمک کند.

تفسیر یوروبیلینوژن ( Urobilinogen ) در ادرار

یوروبیلینوژن در روده با تغییر شیمیایی از بیلیروبین که آن نیز از هموگلوبین گلبول‌های قرمز آمده، ساخته می‌شود.

مثبت شدن یوروبیلینوژن ادرار می‌تواند مربوط به دلایل زیر باشد با این حال تشخیص علت با پزشک می‌باشد.

• سیروز کبد
• هپاتیت
• کم خونی ناشی از لیز ( از بین رفتن ) گلبول‌های قرمز
• انسداد مجاری صفراوی
• و…

د: بررسی میکروسکوپی ادرار

 

هدف از بررسی میکروسکوپی در آزمایش آنالیز ادرار، شناسایی و شمارش انواع سلول‌ها، شناسایی کریستال‌های مواد معدنی، باکتری‌ها، قارچ‌ها و… می‌باشد. در این روش ادرار در زیر میکروسکوپ با بزرگ نمایی 100× یا 400× مورد بررسی قرار می‌‌‌گیرد.

 

در زیر میکروسکوپ موارد زیر ممکن است دیده شود:

الف: گلبول قرمز ( RBC )

مشاهده‌ی گلبول قرمز در ادرار ( خون در ادرار ) نشان دهنده‌ی:

• وجود التهاب، ضربه خوردن، جراحت و آسیب دیدگی دستگاه ادراری
• بیماری‌های کلیه
• بیماری‌های مجاری ادراری، مثانه یا میزنای ( حالب ) است.

 

ب: گلبول سفید  ( WBC )

مشاهده‌ی گلبول سفید در ادرار نشان دهنده‌ی وجود التهاب یا عفونت در سیستم دفع ادرار است.

ج: سلول‌های پوششی ( EP )

سلول‌های پوششی سلول‌هایی هستند که سطح مجاری ادراری و مثانه را پوشیده‌اند و از این سطوح کنده شده و وارد ادرار می‌شود. سلول‌های کلیه نیز ممکن است در اثر بیماری‌های کلیه، در ادرار یافت شود.

 

د: باکتری ها و قارچ‌ها

وجود آنها در ادرار می‌تواند نشانه عفونت ادراری باشد با این حال ممکن است بصورت طبیعی نیز در ادرار یافت شوند.

 

 

ه: سایر موارد

موارد دیگری نیز ممکن است در ادرار یافت شود. مواردی چون انگل‌ها،  کریستال‌های معدنی مختلف که ممکن است به دلیل رژیم غذایی و یا سنگ ساز بودن کلیه بوجود آمده باشند و …

نتیجه طبیعی آزمایش ادرار نمی‌تواند عدم وجود بیماری  را به طور قطع رد کند. وجود قند، پروتئین و گلبول قرمز در ادرار معمولا نشانه وجود نوعی اختلال در سلامت بدن است.

تفسیر آزمایش ادرار باید توسط پزشک با در نظر گرفتن عوامل مختلف تاثیر گذار مانند سن، جنس و نتایج سایر آزمایشات مورد تفسیر قرار گیرد.

 

تفسیر آزمایش مدفوع ( آزمایش انگل )

در این آزمایش به بررسی وجود انگل‌های روده‌ای در دستگاه گوارش فرد پرداخته می‌شود. انواع انگل ها چون تک یاخته‌ای ها، کرم‌های حلقوی، کرم‌های پهن، کرم‌های قلابدار، فلوک‌ها و … می‌توانند ما را آلوده کنند.

مشاهده انگل (انگل بالغ، تخم یا لارو آنها ) در نمونه به مفهوم آلودگی با آن انگل روده‌ای است. عدم مشاهده‌ی انگل در نمونه به مفهوم عدم وجود انگل در روده است و یا اینکه تعداد آن به حدی کم بوده که در آزمایش مشاهده نشده است.

درصورت نیاز، بر حسب شرایط بالینی فرد و علائم بیماری، ممکن است پزشک درخواست تکرار مجدد ازمایش را کنند.

 

 

نکات شرایط انجام آزمایش

شرایط عمومی آمادگی قبل از خون دادن برای آزمایش خون

 

رعایت شرایط انجام آزمایش، باعث می‌شود که نتایج جواب آزمایشتان معتبر و صحیح باشد و عدم رعایت این شرایط باعث می‌شود علی رغم صرف هزینه مالی و زمان، به نتایج و تفسیر آزمایشی  اشتباه برسید. مثلا فردی مبتلا به دیابت است و نتایج آزمایش وی را سالم نشان می‌دهد!

• روز قبل از انجام آزمایش غذای مختصر ساده و بدون چربی میل کنید.
• به مدت ده تا دوازده ساعت قبل از خون گیری آزمایش خون، هیچ چیز ( بجز آب ) نخورید.
• شام ساده فاقد مواد غذایی سرخ شده و پر چرب
• شام را زودهنگام ( ساعت 18 تا 19 ) میل کنید.
• درمورد مصرف یا قطع دارو فقط طبق نظر پزشک معالج خود عمل کنید.
• صبح روز خون گیری ابدا چیزی نخورید و برای نمونه‌گیری مراجعه نمایید.
• بهتر است قبل از ساعت ده صبح جهت نمونه‌گیری مراجعه کنید.

 

شرایط اختصاصی آزمایشات مختلف

شرایط آزمایش چربی خون

میزان چربی خون بر حسب فاصله زمانی بین آخرین وعده غذایی و زمان خونگیری و نیز نوع غذای مصرف شده، متغییر می‌باشد. برای اینکه اینکه نتایج بدست آمده از آزمایش شما، بیانگر مقدار واقعی چربی خون شما باشد، لطفا در رعایت شرایط استانداردآزمایش دقت نمایید.

• برای آزمایش چربی خون موارد شرایط عمومی آزمایش خون را رعایت کنید.

شرایط آزمایش قند دو ساعته بعد از غذا ( 2hPP )

• مقدار و نوع صبحانه باید به همان اندازه و هر چه که هر روز بعنوان صبحانه می‌خورید باشد.
• پس از اتمام صرف صبحانه‌ معمول، هیچ گونه مواد غذایی تا راس دقیقا دو ساعت از زمان شروع صبحانه میل نکنید.
• خوردن آب در این مدت اشکال ندارد.
• نمونه‌گیری برای اندازه گیری قند خون دقیقا 2 ساعت پس از شروع صرف صبحانه انجام می شود.
• در روز آزمایش، در میزان انسولین، قرص یا هر داروی کاهش دهنده قند خون تغییری ندهید، مگر اینکه تاکید پزشک معالج به گونه‌ی دیگری باشد.

 

شرایط آزمایش تحمل گلوکز ( تست تحمل گلوکز در بارداری، آزمایش GTT،  OGTT)

این آزمایش برای بررسی ابتلا به دیابت بارداری در افراد باردار و یا تایید ابتلا به دیابت در افراد مختلف انجام می‌شود.

• جهت انجام آزمایش بیمار باید ناشتا باشد.
• ناشتا بودن یعنی پرهیز از خوردن به مدت هشت تا حداکثر دوازده ساعت
• ابتدا یک نمونه جهت انجام آزمایش قند ناشتا (FBS) گرفته می‌شود.
• 75 گرم گلوکز ( نوعی قند ) به فرد داده می‌شود. به آن آب اضافه می‌کنید و مانند شربت آن را میل کنید. این محلول را در طی 5 دقیقه به آرامی بنوشید.
• دقیقا یک ساعت و دو ساعت بعد از شروع خوردن شربت قندی مجدد باید نمونه خون شما گرفته شود.

 

شرایط آزمایش پرولاکتین ( Prolactin )

• زمان مناسب جهت نمونه گیری خون برای آزمایش پرولاکتین 2 تا 4 ساعت بعد از بیدار شدن از خواب، در صبح است.
• توصیه می‌شود پیش از نمونه‌گیری از پیاده روی، ورزش و هر نوع فعالیت بدنی شدید خودداری شود.

• درصورت رعایت نکردن این شرایط جواب آزمایشتان ارزش تشخیصی ندارد.

 

 

شرایط آزمایش رنین

• نمونه گیری باید بین ساعت 7 تا 10 صبح باشد.
• پیش از نمونه‌گیری حداقل به مدت نیم ساعت در حالت نشسته قرار داشته باشید و از هرگونه فعالیت بدنی اجتناب کنید.
• اگر این شرایط را ندارید، از انجام آزمایش خود داری کنید.

شرایط آزمایش اسپرم

 

• نمونه منی باید پس از 3 تا 7 روز پرهیز از مقاربت تهیه شود.
• در طی سه روز پیش از انجام آزمایش اسپرم فرد نباید تب داشته باشد.
• نمونه باید از طریق تحریک مصنوعی تهیه شود.
• نمونه جمع آوری شده در کاندوم یا نمونه‌ای که از طریق مقاربت طبیعی بدست آید، برای آزمایش مناسب نیست.
• باید تمامی مایع منی در ظرف مخصوص ریخته شود. چنانچه فقط بخشی از نمونه در اخیار آزمایشگاه قرار گیرد، باعث بدست آمدن نتیجه کاذب و اشتباه خواهد شد.
• نمونه نباید در یخچال یا در مجاورت حرارت قرار داده شود.
• نمونه در اسرع وقت ( حداکثر 30 دقیقه ) به آزمایشگاه تحویل داده شود.
• نمونه‌ای که از زمان جمع آوری آن بیش از یک ساعت گذشته است، فاقد ارزش است.

 

روش جمع آوری نمونه ادرار تمیز برای کشت ادرار

• مناسب‌ترین نمونه جهت تشخیص عفونت‌های مجاری ادراری، اولین ادرار صبحگاهی است.
• ادرار باید به طریق استریل جمع آوری شود.
• پیش از انجام آزمایش از نوشیدن مقادیر زیاد آب و مایعات اجتناب نمایید.
• دست‌های خود را با آب و صابون بشورید و سپس خشک کنید.
• درب ظرف را با احتیاط باز کنید. نباید ظرف آلوده شود.
• مراقب باشید دستتان با دهانه و داخل ظرف و درب آن تماس پیدا نکند.
• با یک دست چین‌های پوستی اطراف مجرای ادرار را از هم باز کرده و با دست دیگر با استفاده از دستمال یا پنبه مرطوب پیشابراه را از جلو به عقب تمیز کنید. این کار را دو بار(هر بار با دستمال یا پنبه مرطوب جداگانه ) تکرار کنید.
• پس از شروع جریان ادرار، قسمت اول آن را ، 2 ثانیه اول، ادرار را دور ریخته و بقیه را در ظرف بریزید.
• دقت کنید که ظرف با پوست بدن تماس پیدا نکند.
• درب ظرف را ببندید.
• در صورتیکه نمونه خارج از آزمایشگاه تهیه می‌شود، باید سریعا نمونه به آزمایشگاه ارسال و تا قبل از آن در جای خنک ( ترجیحا یخچال ) نگهداری شود.

 

روش جمع آوری ادرار 24 ساعته

• ساعت (مثلا 8:30 صبح ) مثانه را خالی کرده و ادرار را دور بریزید.
• پس از آن هربار همه دفعات ادرار خود را در ظرفی که آزمایشگاه به شما داده است بریزید.
• برای آخرین بار (8:30 صبح روز بعد ) ادرار کنید و ان را به ظرف ادرار 24 ساعته خود اضافه کنید و آن را سریعا به آزمایشگاه منتقل کنید.

نکته مهم: ممکن است در ظرف ادرار 24 ساعته که پذیرش آزمایشگاه به شما تحویل می‌دهد، پودری سفید رنگ وجود داشته باشد، آن پودر را بهیچ وجه بیرون نریزید.

 

در نهایت امیدواریم به نتایج و آگاهی صحیح و دقیق برسید و آگاهیتان نسبت به بدنتان بیشتر شود.

 

منابع:

• CLASSIFICATION OF DIABETES MELLITUS 2019 ( WHO )

https://apps.who.int/iris/rest/bitstreams/1233344/retrieve

• Conversion Table for Blood Glucose Monitoring ( Joslin Diabetes Center )

https://www.joslin.org/patient-care/diabetes-education/diabetes-learning-center/conversion-table-blood-glucose-monitoring

• What You Should Know About Low hCG ( healthline )

https://www.healthline.com/health/pregnancy/low-hcg#TOC_TITLE_HDR_1

• What are Platelets and Why are They Important? ( JOHNS HOPKINS MEDICINE )

https://www.hopkinsmedicine.org/heart_vascular_institute/centers_excellence/womens_cardiovascular_health_center/patient_information/health_topics/platelets.html#:~:text=A%20normal%20platelet%20count%20ranges,150%2C000%20is%20known%20as%20thrombocytopenia.

• Oral Glucose Tolerance Test ( co.uk )

https://www.diabetes.co.uk/oral-glucose-tolerance-test.html

• Blood Sugar Level Ranges ( co.uk )

https://www.diabetes.co.uk/diabetes_care/blood-sugar-level-ranges.html#:~:text=Normal%20and%20diabetic%20blood%20sugar%20ranges,dL)%202%20hours%20after%20eating

• Red Cell Distribution Width (RDW) Test ( healthline )

https://www.healthline.com/health/rdw-blood-test

• What Does It Mean to Have Low MCHC? ( healthline )

https://www.healthline.com/health/low-mchc

• What Is MCH and What Do High and Low Values Mean? ( healthline )

https://www.healthline.com/health/mch

• NORMAL RANGES FOR COMMON LABORATORY TESTS ( RUSH )

https://rml.rush.edu/Pages/RMLRanges.aspx

• LABORATORY VALUES ( globalrph )

https://globalrph.com/laboratory-values/

• Lab Values, Normal Adult ( Medscape )

https://emedicine.medscape.com/article/2172316-overview

• تتا راهنمای جامع تفسیر تست های آزمایشگاهی، مولفین: دکتر حمیده سعادتی،مهسا ولی بیگی، انتشارات : اطمینان، سال انتشار : 1395
• روش‌‌های آزمایشگاهی تشخیص بالینی و درمان در هماتولوژی و بانک خون، مولفین حمید رضا گلی، سید رضا موسوی، انتشارات میر، سال انتشار 1387