گروه خونی جنین کی مشخص می شود؟ آنچه هر خانواده باید بداند
وقتی صحبت از دوران بارداری میشود، والدین معمولاً درباره سلامتی جنین و آزمایشهای مربوط به او سؤالات زیادی دارند. یکی از این سؤالات مهم این است: گروه خونی جنین کی مشخص میشود؟ دانستن گروه خونی جنین در بعضی موارد پزشکی اهمیت زیادی دارد و میتواند برای جلوگیری از بعضی مشکلات، بسیار مفید باشد. در این مقاله توضیح میدهیم که گروه خونی جنین چه زمانی مشخص میشود، چه روشهایی برای تعیین آن وجود دارد و اهمیت آن چیست.
گروه خونی چیست و چرا اهمیت دارد؟
گروه خونی یک ویژگی ارثی است که روی سطح گلبولهای قرمز هر فرد وجود دارد. معروفترین گروههای خونی عبارتاند از:
۱. گروههای اصلی ABO (یعنی گروههای A، B، AB و O)
۲. عامل Rh (که آن را مثبت یا منفی بودن گروه خونی میدانیم، مثل A+ یا O-)
دانستن گروه خونی در زمانهایی مثل انتقال خون، بارداری و برخی بیماریها اهمیت ویژهای دارد.
گروه خونی جنین کی تعیین میشود؟
گروه خونی جنین در واقع در زمان لقاح، یعنی وقتی اسپرم و تخمک با هم ترکیب میشوند، از طریق ژنهای والدین مشخص میشود. اما سؤال اصلی این است: چه زمانی میتوانیم گروه خونی جنین را بدانیم؟
معمولاً گروه خونی جنین قبل از تولد با آزمایشهای معمول خون مادر، بهراحتی قابل تشخیص نیست. اما با روشهای خاص آزمایشگاهی و در شرایط خاص (مانند خطر ناسازگاری خونی بین مادر و جنین)، ممکن است زودتر از تولد هم بشود آن را مشخص کرد.
حالت عادی:
در بیشتر موارد، گروه خونی جنین بعد از تولد و با گرفتن نمونه خون از بند ناف یا از خود نوزاد قابل تشخیص است.
حالت خاص (با آزمایشهای ویژه):
گاهی اگر پزشک تشخیص دهد که احتمال ناسازگاری خونی وجود دارد، میتوان از هفته دهم بارداری به بعد، با آزمایشهایی خاص (بررسی DNA جنین در خون مادر) گروه خونی را تعیین کرد. البته این آزمایشها رایج نیستند و فقط در موارد خاص درخواست میشوند.
روشهای تعیین گروه خونی جنین
۱. بعد از تولد:
معمولترین شیوه، گرفتن نمونه خون از بند ناف یا از خود نوزاد پس از تولد است.
۲. قبل از تولد:
- بررسی DNA جنین (تست غیرتهاجمی): در برخی آزمایشگاههای پیشرفته، میتوان با گرفتن خون از مادر و جداسازی DNA جنین، عامل Rh (مثبت یا منفی بودن خون) را بررسی کرد. معمولاً این کار از هفته دهم بارداری به بعد امکانپذیر است.
- نمونهبرداری از پرزهای جفتی یا مایع آمنیوتیک: این روشها تهاجمیاند و فقط مواقع خاص توصیه میشوند، چون خطرهایی مثل سقط جنین دارند.
چرا دانستن گروه خونی جنین اهمیت دارد؟
مهمترین دلیل دانستن گروه خونی جنین، پیشگیری از ناسازگاری گروه خونی بین مادر و جنین است؛ بهویژه در مادرانی که Rh منفی دارند. اگر جنین Rh مثبت باشد، ممکن است بدن مادر آنتیبادی علیه خون جنین بسازد و برای جنین مشکل ایجاد شود. به همین دلیل تشخیص زودهنگام در شرایط خاص میتواند از بروز مشکلات جدی جلوگیری کند.
سؤالات متداول درباره گروه خونی جنین
۱. آیا همیشه لازم است قبل از تولد گروه خونی جنین را بدانیم؟
خیر؛ معمولاً دانستن گروه خونی جنین قبل از تولد لازم نیست، اما اگر خطر ناسازگاری خونی وجود داشته باشد، پزشک این موضوع را بررسی میکند.
۲. از چه هفتهای میتوان این آزمایش را انجام داد؟
در تستهای غیرتهاجمی مبتنی بر DNA، از هفته دهم به بعد امکانپذیر است، اما این کار فقط در شرایط خاص انجام میشود.
۳. اگر نتوانیم گروه خونی جنین را بفهمیم، مشکلی پیش میآید؟
در بیشتر موارد هیچ مشکلی نیست، چون بعد از تولد به راحتی خون نوزاد بررسی میشود. تنها استثناها همان موارد خاصاند.
۴. هزینه این آزمایشها چقدر است؟
آزمایشهای اختصاصی پیش از تولد معمولاً گراناند و در همه آزمایشگاهها انجام نمیشوند.
نتیجه گیری
گروه خونی جنین از همان ابتدای لقاح مشخص میشود، ولی آزمایش و اطلاع از آن معمولا تا زمان تولد انجام نمیگیرد، مگر در شرایط خاص پزشکی و با روشهای پیشرفتهتر. دانستن گروه خونی جنین بهطور معمول لازم نیست، اما در مواردی که احتمال ناسازگاری وجود داشته باشد، پزشک تصمیم به بررسی آن میگیرد تا از مشکلات احتمالی جلوگیری شود. اگر سوال یا نگرانی خاصی داشتید، حتماً با پزشک خود صحبت کنید.
منابع
- Cleveland Clinic – Fetal Blood Type
- NHS – Screening for blood group and antibodies in pregnancy
- Stanford Children’s Health – Blood Group Incompatibility
