تفسیر تخصصی همه آزمایش های روتین، تخصصی و فوق تخصصی با ارسال عکس

تفسیر تست FSH

در این مطلب، به تفسیر آزمایش FSH یا هورمون محرک فولیکول می‌پردازیم:

آزمایش Follicle-stimulating hormone (FSH)، سطح هورمونی به‌نام محرک فولیکول که از غده هیپوفیز ترشح می‌شود را اندازه‌گیری می‌کند. FSH نقش مهمی در رشد و عملکرد جنسی افراد دارد؛ در خانم‌ها به کنترل چرخه‌قاعدگی و تحریک رشد تخمک‌ها کمک کرده و در آقایان در کنترل تولید اسپرم نقش دارد. مقادیر پایینی از FSH در کودکانی که هنوز به بلوغ نرسیده‌اند، دیده می‌شود؛ در ادامه، مقادیر این فاکتور در بدن افزایش پیدا کرده و به‌ترتیب در دختران و پسران به تولید استروژن از تخمدان‌ها و ترشح تستوسترون از بیضه‌ها کمک می‌کند. مقادیر بسیار بالا یا پایین این هورمون می‌تواند بیانگر مشکلات متعددی ازجمله ناباروری، مشکلات قاعدگی در زنان، میل جنسی پایین در آقایان و بلوغ زودرس یا دیررس کودکان باشد (1).

چه‌موقع نیاز به انجام آزمایش FSH است؟

در شرایطی همچون موارد زیر، ممکمن است این تست توصیه شود:

مشکلاتی در بارداری
دوره‌های قاعدگی نامنظم
یائسگی
بلوغ زودرس یا دیرهنگام
ناهنجاری‌هایی در هیپوفیز یا هیپوتالاموس

آزمایش اندازه‌گیری هورمون محرک فولیکول، معمولا در آقایان به‌دنبال تعداد کم اسپرم، هیپوگنادیسم (اختلالاتی در غدد جنسی مردانه) و عملکرد نادرست بیضه‌ها انجام می‌شود (3).

تفسیر آزمایش fsh

رنج نرمال برای این هومون وابسته به سن، جنسیت، سابقه پزشکی و روش استفاده‌شده در آزمایشگاه، متفاوت است و بازه دقیقی وجود ندارد اما به‌طورکلی در آقایان، 1.4 تا 15.5 واحد در میلی‌لیتر، طبیعی درنظر گرفته میشود. سطح این هومون در خانم‌ها، باتوجه به بخشی از چرخه قاعدگی که فرد در آن قرار دارد، تغییر میکند و مقادیر نرمال آن به‌شرح زیر است:

در فاز فولیکولی (حدود دو هفته اول سیکل جنسی): 1.4 – 9.9 IU/mL
روز تخمک‌گذاری (که درحالت ایدهآل، 14 امین روز سیکل می‌باشد): 6.2 – 17.2 IU/mL
فاز لوتئال (حدود دو هفته دوم سیکل جنسی): 1.1 – 9.2 IU/mL
پس از یائسگی: 19 – 100 IU/mL (4)

عوامل متعددی می‌توانند باعث افزایش این فاکتور در خانم‌ها شوند، شامل:

· نارسایی اولیه یا زودرس تخمدان (POI)؛ که ازدست دادن عملکرد تخمدان پیش از 40 سالگی است

· سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)؛ نوعی اختلال هورمونی شایع که زنان باردار را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و از علل شایع ناباروری است

· یائسگی که آغاز شده‌است یا کمی قبل‌تر از شروع این پدیده

· تومور تخمدان

· سندرم ترنر، یک اختلال ژنتیکی که بر رشد جنسی در زنان تأثیر گذاشته و اغلب باعث ناباروری می‌شود

ازطرف دیگر، پایین آمدن سطح این هورمون در زنان می‌تواند درشرایط زیر دیده شود:

· عدم تولید تخمک کافی توسط تخمدان‌ها

· کارکرد ناصحیح غده هیپوفیز

· اختلالی در غده هیپوتالاموس، بخشی از مغز که غده هیپوفیز و سایر عملکردهای مهم بدن را کنترل می‌کند

· وزن بسیار پایین (5)

درمردان افزایش هورمون محرک فولیکول می‌تواند درنتیجه آسیب به بیضه‌ها (بخاطر شیمی‌درمانی، پرتودرمانی، عفونت، مصرف زیاد الکل) یا سندرم klinefelter رخ دهد. سندرم کلاین‌فلتر، نوعی اختلال ژنتیکی است که بر رشدجنسی در مردان تاثیر گذاشته و اغلب باعث ناباروری می‌شود. مشکلاتی در غدد هیپوفیز یا هیپوتالاموس، می‌تواند سطح FSH در آقایان را پایین بیاورد.

بالابودن Follicle-stimulating hormone همراه‌با سطوح بالای هورمون LH در کودکان، می‌تواند به‌معنای شروع بلوغ یا نزدیکی آن باشد درصورتی‌که این اتفاق قبل از 9سالگی دختر یا قبل از 10سالگی در یک پسر رخ دهد، می‌تواند از علائم مشکلات زیر باشد:

اختلال در سیستم عصبی مرکزی
نوعی آسیب مغزی

افت مقادیر دو هورمون گفته‌شده در کودکان می‌تواند از نشانه‌های بلوغ تاخیری باشد که معمولا ناشی از عواملی همچون اختلال در تخمدان یا بیضه‌ها، سندرم کلاین‌فلتر در پسران، عفونت، کمبود هورمونی یا نوعی اختلال در غذاخوردن است (5). توجه داشته‌باشید که آزمایش FSH به‌تنهایی، برای تشخیص هیچکدام از بیماری‌های گفته‌شده کافی نمی‌باشد.