تفسیر آزمایش کلیه

انواع آزمایش‌های کلیوی و تفسیر هر کدام را در این مطلب بخوانید:GFR ( میزان فیلتراسیون گلومرولی )،آنالیز ادرار (Urinalysis)،آزمایش کراتینین سرم( Cr )،آزمایش BUN (نیتروژن اوره خون )،Microalbuminuria،nPNA و …

شما دو کلیه دارید که هرکدام در یک سمت بدن،قرار دارد. اندازه هر کلیه به اندازه یک مشت انسان می‌باشد. کلیه‌ها در قسمت پشت شکم و زیر قفسه دنده‌ها قرار دارند.

کلیه ها چندین نقش حیاتی در حفظ سلامتی دارند. یکی از مهمترین کارهای آنها فیلتر کردن مواد زائد از خون و دفع آنها از بدن از طریق ادرار است. کلیه‌ها همچنین به کنترل سطح آب و مواد معدنی ضروری بدن کمک می‌کنند. علاوه بر این، این اندام در تولید مواد زیر نیز نقش مهمی دارد:

· ویتامین دی

· گلبول‌های قرمز

· هورمون‌هایی که فشار خون را تنظیم می‌کنند.

اگر پزشک فکر کند که ممکن است، کلیه های شما به درستی کار نمی‌کنند، برایتان، آزمایش‌های بررسی عملکرد کلیه درخواست می‌دهد. این آزمایشات، آزمایش خون و ادرار ساده ای است که می‌تواند مشکلات کلیه شما را تشخیص دهند.

همچنین در صورت وجود سایر بیماری‌هایی که می‌توانند به کلیه‌ها آسیب برسانند نیز مانند دیابت یا فشار خون بالا، ممکن است نیاز به آزمایش‌های بررسی عملکرد کلیه داشته باشید. جواب این آزمایش‌ها می‌تواند به کنترل این بیماری‌ها کمک کنند.(1)

علائم مشکلات کلیوی

علائمی که ممکن است نشانه‌ای از مشکلات و بیماری‌ای در کلیه باشد شامل:

· فشار خون بالا

· خون در ادرار

· تکرر ادرار

· سختی در ادرار کردن

· درد حین ادرار

· ورم دست‌ها و پاها به علت تجمع آب در بدن

وجود یک علامت به معنی وجود مشکلی خطرناک نیست با این حال هنگامی که این علائم همزمان اتفاق می‌افتند، به این معنی است که کلیه‌های شما به درستی کار نمی‌کنند. آزمایش‌های بررسی عملکرد کلیوی به پزشک کمک می‌کنند که دلیل آن را پیدا کند.

انواع آزمایش‌های کلیوی و تفسیر هر کدام

1- GFR ( میزان فیلتراسیون گلومرولی )

برای آزمایش عملکرد کلیه، پزشک مجموعه‌ای از آزمایشات را برای تخمین میزان فیلتراسیون گلومرولی (GFR) تجویز می‌کند. GFR به پزشک می‌گوید که کلیه‌های شما با چه سرعتی مواد زائد را از بدن پاک می‌کنند.(1)

· GFR 60 یا بالاتر در محدوده طبیعی است.

· GFR زیر 60 ممکن است به معنی بیماری کلیه باشد.

· GFR 15 یا پایین تر به معنی نارسایی کلیه می‌باشد.(2)

2- آنالیز ادرار (Urinalysis)

در اینجا آزمایش ادرار برای بررسی، وجود پروتیئن و خون در ادرار می‌باشد. دلایل بسیار زیادی برای وجود پروتئین در ادرار شما وجود دارد که همه‌ی آنها مربوط به بیماری نیست. عفونت باعث افزایش پروتئین در ادرار می شود. همچنین ورزش سنگین نیز می‌تواند باعث این امر شود. پزشک با توجه به شرایط و نتایج سایر آزمایشات،برای تایید وجود پروتئین در ادرار، ممکن است بخواهد که چند هفته بعد نیز آزمایش را تکرار کنید.

3- آزمایش کراتینین سرم( Cr )

کلیه‌ها معمولا به طور کامل کراتینین را از خون حذف می‌کنند. سطح بالایی از کراتینین در خون معمولا به معنی وجود مشکلی در کلیه است.

طبق نظر بنیاد ملی کلیه آمریکا (NKF) سطح کراتینین بالاتر از 1.2 میلی‌گرم در ده سی سی خون در خانم‌ها و کراتینین بالاتر از 1.4 میلی‌گرم در ده سی سی خون در آقایان به معنی نشانه‌ای از مشکل در کلیه می‌باشد (3) باید توجه کرد که در جوامع مختلف و حتی آزمایشگاه‌های مختلف این عدد می‌تواند کمی متفاوت باشد و نتیجه آزمایش creatinine باید در کنار نتایج سایر آزمایش ها تفسیر شود.

4- آزمایش BUN (نیتروژن اوره خون )

آزمایش نیتروژن اوره خون ( BUN) نیز مانند آزمایش قبلی، میزان مواد زائد موجود در خون را بررسی می‌کند. این آزمایش‌ میزان نیتروژن را در خون اندازه گیری می‌کند. نیتروژن اوره محصول تجزیه پروتئین در بدن است.(1)

با این حال، همه جواب آزمایش هایی با BUN بالا به دلیل آسیب کلیه ها نیستند. داروهای رایجی، از جمله دوزهای زیادی از آسپرین و برخی از انواع آنتی بیوتیک‌ها، نیز می‌توانند BUN شما را افزایش دهند. این نکته مهمی است که در مورد داروها یا مکمل‌هایی که به طور منظم مصرف می‌کنید به پزشک خود بگویید تا در هنگام تفسیر آزمایش bun شما آن را مد نظر قرار دهد.(1)

در بالغین سطح نرمال BUN بین 7 تا 20 میلی گرم در دسی لیتر و در افراد بالای 60 سال بین 8 تا 23 میلی گرم در دسی لیتر است. مقدار بالاتری از آن در جواب آزمایش می تواند، دلایل مختلفی از مشکلاتی در سلامتی را مطرح کند.(4)

5- Microalbuminuria

آزمایشی حساس است که می‌تواند مقدار بسیار کمی از پروتئین آلبومین را در ادرار را تشخیص دهد.(3)

6- nPNA

آزمایشی است که تشخیص می‌دهد که آیا پروتئین کافی مصرف می کنید یا خیر . اگر nPNA فرد پایین باشد ممکن است، با وجود نبود پروتیئن در ادرار، بازهم کاندید آسیب کلیوی باشد.(3)

7- سایر آزمایشات

آزمایشات دیگری شامل: SGA ، هموگلوبین، هماتوکریت، فریتین، PTH ، کلسیم، فسفر، پتاسیم، کلسترول، اچ‌دی ال، ال دی ال، تری‌گلیسرید(3)

پزشک با در نظر گرفتن شرایطی چون سن، جنس، نژاد و نتایج آزمایشات مختلف به تفسیر آزمایش کلیه در افراد می‌پردازد و با توجه به آن درمان و توصیه‌های لازم را به فرد می‌کند.

منابع:

1- https://www.healthline.com/health/kidney-function-tests

2- https://www.niddk.nih.gov/health-information/professionals/advanced-search/explain-kidney-test-results#:~:text=A%20blood%20test%20and%20a,glomerular%20filtration%20rate%20(GFR).

3- https://www.kidney.org/atoz/content/understanding-your-lab-values

4- https://labtestsonline.org/tests/blood-urea-nitrogen-bun