تفسیر آزمایش بیلی روبین

هنگامی که بدن شما، به هر دلیلی، بیش از حد بیلی روبین داشته باشد، پوست و سفیدی چشم شما شروع به زرد شدن می‌کند… مسیری پیچیده در بدن باعث دفع آن از طریق مدفوع می‌شود.بیشتر درباره‌ی آن بدانید:

تفسیر آزمایش بیلی روبین

بیلی روبین چیست ؟

بیلی روبین رنگدانه‌ای زرد رنگ است که در خون، مدفوع و ادرار وجود دارد. آزمایش خون بیلی روبین میزان بیلی‌روبین در بدن را تعیین می‌کند. بیلیروبین در کبد محلول در آب می‌شودو قابلیت دفع از طریق ادرار و مدفوع را پیدا می‌کند. بعضی اوقات کبد نمی‌تواند بیلی‌روبین را در بدن پردازش و محلول در آب و قابل دفع کند.که می‌تواند به دلایلی چون بالا رفتن بیش از حد بیلی‌روبین در بدن، انسداد مجاری صفراوی و کبدی و یا التهاب کبد، لیز گلبول‌های قرمز و… باشد.(1)هنگامی که بدن شما، به هر دلیلی، بیش از حد بیلی روبین داشته باشد، پوست و سفیدی چشم شما شروع به زرد شدن می‌کند. در این حالت آن زردی یا یرقان گفته می‌شود.

بیلی روبین، هنگامی که هموگلوبین گلبول‌های قرمز پیر شکسته و تجزیه شده، در بدن ساخته می‌شود. تجزیه و مرگ سلول های پیر یک روند طبیعی و سالم در بدن ما است.

بیلی روبین بعد از گردش در خون، به سمت کبد می‌رود.در کبد، بیلی روبین پردازش ( قابل حل در آب ) شده، سپس با صفرا مخلوط و از طریق مجاری صفرا به کیسه صفرا رفته و در آنجا برای مدتی ذخیره می‌‌شود.انجام، صفرا با هدف کمک به هضم چربی‌ها به روده کوچک رها می‌شود و همزمان باعث دفع بیلیروبین از طریق مدفوع می‌شود. قسمتی از بیلی روبین ممکن است از روده مجدد جذب بدن شود و این بار از طریق ادرار دفع شود.

می‌خواهید تفسیر آزمایش بیلی روبین خود را از پزشک متخصص بشنوید؟

دایرکت بیلی روبین چیست ؟

در کبد بیلیروبین به اسیدگلوکورونیک متصل می‌شود. اسید گلوکورونیک یک اسید مشتق شده از گلوکز ( نوعی قند ) است. به بیلی روبین متصل شده به آن، بیلی روبین مستقیم یا کونژوگه یا دایرکت بیلی روبین می‌گویند.بیلی روبینی که به اسید گلوکورونیک وصل نشده است، بیلی روبین غیرمستقیم یا غیرکونژوگه نامیده می‌شود. به تمام بیلی‌روبین ( مستقیم و غیرمستقیم ) موجود در خون شما بیلی‌روبین تام ( Total ) گفته می‌شود.معمولا آزمایش خون بیلی‌روبین، سطح هر سه نوع بیلی‌روبین در خون شما را بطور دقیق اندازه‌گیری می‌کند که شامل: مستقیم (دایرکت، direct bilirubin)، غیرمستقیم (این دایرکت، indirect bilirubin )و کل می‌شود.

دلایل شایع انجام آزمایش بیلی روبین

اگر بیلی روبین به اسیدگلوکورونیک در کبد وصل نشده باشد ( کونژوگه ) یا به اندازه کافی از خون خارج نشده باشد، می تواند به معنای آسیب کبد شما یا مجاری آن باشد. بنابراین آزمایش خون بیلی‌روبین روشی خوب برای بررسی آسیب‌های کبدی است. (مقاله: چگونه بفهمیم کبد سالم داریم؟ )

علائم مرتبط با بیلی روبین بالا، در بزرگسالان و کودکان می‌تواند شامل:

زردی ( پوست یا چشم)
خستگی
خارش پوست
مدفوع خاکستری
ادرار تیره
کم اشتهایی
و… باشد. (1)

یکی دیگر از دلایل بالا رفتن سطح بیلی‌روبین می‌تواند بدلیل از بین رفتن بیش از حد و غیرطبیعی گلبول‌های قرمز باشدکه به آن همولیز گفته می‌شود.

سایر آزمایشات مرتبط با آزمایش bilirubin
Gamma-Glutamyl Transferase) GGT)
Alkaline Phosphatase) ALP)
Aspartate Aminotransferase) AST)
Alanine Aminotransferase) ALT)
albumin) ALB)
total protein
Hepatitis A Testing
Hepatitis B Testing
Hepatitis C Testing
Complete Blood Count) CBC)
Urinalysis
Direct Antiglobulin Test
Haptoglobin
Reticulocytes (منبع 2 )

شرایط آزمایش بیلی روبین

برای انجام این آزمایش، قبل از انجام آزمایش، به غیر از آب چیزی نخورید یا ننوشید. با این حال از نوشیدن بیش از اندازه آب خودداری کنید. ممکن است قبل از انجام این آزمایش پزشک از شما بخواهد مصرف برخی از داروهای خاص را متوقف کنید.

بعضی از داروها می‌توانند بر میزان بیلی روبین تأثیر بگذارند که عبارتند از :

آنتی بیوتیک هایی مانند پنی سیلین
داروهای آرام بخش مانند فنوباربیتال
داروهای ادرار آور مانند فوروزمید (Lasix)
داروهای آسم مانند تئوفیلین
و…

بسیاری از داروهای دیگر نیز وجود دارند که می توانند بر میزان بیلی روبین تأثیر گذارند. قبل از آزمایش با پزشک خود مشورت کنید تا ببینید که آیا باید مصرف دارو را متوقف کنید یا ادامه دهید. درصورت مصرف این دارو‌ها در زمان آزمایش و دادن نمونه، پس از دریافت جواب آزمایش، پزشک خود را در جریان مصرف دارو قرار دهید تا در تفسیر نتایج آزمایش بیلی روبین شما مورد لحاظ قرار دهند.

رنج نرمال بیلی روبین در بزرگسالان

در یک کودک بزرگتر یا بزرگسال ، مقادیر طبیعی بیلی روبین مستقیم از 0 -0.4 میلی گرم در هر دسی لیتر است. رنج نرمال بیلی روبین کل از 0.3 تا 1.0 میلی گرم در لیتر است.

بیلی روبین غیرمستقیم در جریان خون، بیلی روبین تام منهای سطح بیلی روبین مستقیم در جریان خون است. علاوه بر این، محدوده مرجع طبیعی، ممکن است از آزمایشگاه به آزمایشگاه دیگر و جوامع مختلف متفاوت باشد. پایین بودن بیلی روبین معمولا از نظر بالینی حائز اهمیت نیست . (منبع 5) با این حال بهتر است در رابطه با آن با پزشک خود مشورت کنید.

رنج نرمال بیلی روبین در نوزادان

در یک نوزاد تازه متولد شده، بیلی روبین کمی بالا به دلیل استرس زایمان و تغییر نوع هموگلوبین نوع جنینی به نوزادی، طبیعی است. بیلی روبین غیرمستقیم طبیعی در 24 ساعت اول تولد ۹۰کمتر از 5.2 میلی گرم در لیتر می‌باشد. اما بسیاری از نوزادان نوعی زردی و بیلی روبین دارند که طی چند روز اول پس از تولد از 5 میلی گرم در لیتر افزایش می یابد. خواندن جواب آزمایش زردی نوزاد صرفا باید توسط پزشک انجام شود.

(منبع تصویر: 4)

دلایل افزایش بیلی روبین در خون

اگر مقادیر بیلی روبین در خون شما افزایش یافته باشد، پزشک ممکن است آزمایشات خون بیشتر یا سونوگرافی برایتان درخواست دهد و یا برای تشخیص دلیل این افزایش به سایر نتایج آزمایشات شما نیز توجه کند. در بزرگسالان، بیلی روبین زیاد ممکن است به دلیل مشکلات کبد، مجاری صفراوی یا کیسه صفرا باشد. مشکلاتی از قبیل :

بیماری های کبدی مانند هپاتیت
سندرم گیلبرت، یک بیماری ژنتیکی است
سیروز، که زخم کبد است
تنگی مجاری صفراوی
سرطان کیسه صفرا یا لوزالمعده
سنگهای صفراوی
بیلی روبین بالا ممکن است به جای مشکلاتی در کبد، به دلیل مشکلات خونی نیز باشد.

تفسیر آزمایش بیلی روبین نوزاد

در یک نوزاد، بیلی روبین و زردی زیاد ( معمولاً غیرمستقیم ) بسیار خطرناک ( ولی کاملا قابل درمان ) است و ممکن است توسط عوامل مختلفی ایجاد شود.

سه نوع دلیل متداول برای آن وجود دارد:

زردی فیزیولوژیکی:

در دو تا چهار روز پس از تولد، ناشی از تاخیر مختصر در عملکرد کبد است و معمولاً جدی نیست.

یرقان شیر مادر:

در هفته اول زندگی،در نوزادانی که به خوبی از شیر مادر تغذیه نمی‌کنند یا شیر مادر کافی نیست ممکن زردی ایجاد شود.

زردی شیر مادر:

دو تا سه هفته پس از تولد، بدلیل متابولیسم برخی از مواد در شیر مادر ممکن است ایجاد شود.

همه اینها به راحتی قابل درمان هستند و در صورت درمان، برای نوزادتان بی ضرر هستند. برخی از شرایط جدی‌تر که باعث ایجاد بیلی‌روبین زیاد و زردی در نوزاد می‌شود عبارتند از:

اشکال غیر طبیعی سلولهای خون، مانند آنمی گلبول‌های قرمز داسی شکل
عدم تطابق گروه خونی بین نوزاد و مادر که منجر به خرابی شدید گلبول های قرمز نوزاد به نام اریتروبلاستوز جنینی
عدم وجود پروتئینهای مهم خاصی به دلایل نقایص ژنتیکی
کبودی‌های ناشی از زایمان دشوار
سطح بالای گلبول های قرمز به دلیل کوچک و نارس بودن
عفونت

در نوزادان در موارد بالا بودن بیلیروبین و زردی، معمولا چندین بار این آزمایش را به منظور پیگیری درمان و میزان موثر بودن آن تکرار می‌کنند. بالا بودن سطح بیلیروبین ( Hyperbilirubinemia ) کل بیش از 25mg/dl ) 428 micromol/L ) با ایجاد آسیب‌های عصبی و مغزی ناشی از بیلی روبین در نوزادان مرتبط است. (3) بررسی بیلی روبین تام و مستقیم خون به تشخیص بیماری انسداد مجاری صفراوی ( Biliary atresia ) در نوزاد نیز کمک می‌کند. (3)

زردی خفیف در نوزادان می‌تواند ناشی از تغییرات طبیعی در متابولیسم بیلی روبین در نوزاد و یا علامتی از یک مشکل پزشکی باشد. اگر سطح bilirubin در زمان تولد خیلی بالا باشد، ممکن است در چند روز اول نوزاد برای چندین بار آزمایش شود تا زردی نوزاد تحت کنترل قرار گیرد. در صورت عدم درمان، زردی در یک نوزاد ممکن است بسیار جدی و تهدید کننده زندگی وی باشد. در بالا بودن بیلی روبین دایرکت نوزاد به دلیل اینکه بیلی روبین مستقیم می‌تواند از سد خونی مغزی (BBB) عبور و در مغز رسوب کند، بالا بودن بیش از حد سطح بیلی روبین در نوزادان می‌تواند به سلول‌های عصبی آسیب رسانده و موجب عقب افتادگی ذهنی، ناتوانی در یادگیری، کاهش شنوایی، و اختلالات دیگر شود. (5)

می‌خواهید تفسیر آزمایش بیلی روبین خود را از پزشک متخصص بشنوید؟

اگر در آزمایش خون، میزان بیلی روبین خیلی غیرطبیعی و بالا باشد، پزشک ممکن است آزمایش های بیشتری را برای تعیین و تشخیص علت اصلی انجام دهد. پزشک ممکن است بدلیل احتمال، اشکال در کیسه صفرا و… نیز تست‌های تصویربرداری (سونوگرافی) را برای اطمینان از عدم وجود ناهنجاری‌های ساختاری درخواست دهد.

علامت اختصاری آزمایش بیلی روبین

علامت اختصاری آن در جواب آزمایش برای بیلیروبین تام Total bilirubin یا TBIL می‌باشد. برای بیلی روبین مستقیم یا بیلی روبین کونژوگه Direct bilirubin یا Conjugated bilirubinو برای بیلی روبین غیرمستقیم یا غیرکنژوگه Indirect Bilirubin یا Unconjugated bilirubin می‌باشد. (5)