در ادامه با آزمایش Anti-double-stranded DNA و نحوه تفسیر نتایج آن، آشنا می‌شویم:
آزمایش Anti-dsDNA یا Anti-double-stranded DNA، تستی است که سطح آنتی‌بادی‌های علیه DNA دورشته‌ای که ممکن است در خون وجود داشته باشند را می‌سنجد. زمانی که سیستم‌ایمنی بدن دچار نقص شده و نتواند تفاوت بین سلول‌های بدن و سلول‌های خارجی را تشخیص دهد، ممکن است اتوآنتی‌بادی‌هایی به نام Anti-dsDNA را ترشح کند؛ این ترکیبات به اشتباه مواد ژنتیکی بدن را هدف قرار داده و به آنها حمله می‌کنند. التهاب و آسیب بافتی از نشانه‌های این اختلال است که با بیماری‌های خودایمنی همراه میباشد (2).
چه موقع نیاز به انجام این تست است؟
این تست بسیار برای لوپوس اختصاصی است و درنتیجه برای تشخیص لوپوس و افتراق آن از سایر بیماری‌های خودایمنی انجام می‌شود. SLE می تواند کلیه‌ها، مفاصل، عروق خونی، پوست، قلب، ریه‌ها و مغز را تحت تاثیر قرار داده و باعث تخریب آنها شود. علت دقیق وقوع این بیماری مشخص نیست اما برخی از داروها، مواد شیمیایی، نور خورشید یا عفونت های ویروسی میتوانند تاثیرگذار باشند (2).
درواقع این آزمایش به افرادی که علائمی از بیماری لوپوس داشته وهمچنین جواب آزمایش ANA آنها مثبت شده است، توصیه می‌شود. SLE به شدت با تست مثبت ANA مرتبط است (در 95% موارد)، اما نتیجه آزمایش ANA در حضور بسیاری از اختلالات دیگر نیز مثبت شده و نیاز است تست اختصاصی‌تری مانند anti-dsDNA انجام شود تا تشخیص به‌درستی صورت گیرد. برخی از علائم لوپوس عبارتند از:
- درد عضلانی
- درد شبیه آرتریت در یک یا چند مفصل (اما با آسیب کم یا عدم آسیب مفصلی)
- بثورات قرمز که اغلب شبیه یک پروانه در نواحی بینی و گونه‌ها وجود دارند (بثورات مالاریا)
- تب
- خستگی مداوم
- حساسیت به اشعه ماوراء بنفش
- کاهش مو و کاهش وزن
یکی از عوارض جدی لوپوس، نفریت لوپوسی است که با التهاب کلیه‌ها مشخص می‌شود. این اختلال می‌تواند منجر به وجود پروتئین در ادرار، فشارخون بالا و نارسایی کلیه شود. در افراد مبتلا این عارضه، تیتر بالای anti-dsDNA معمولا با التهاب مداوم و آسیب به کلیه‌ها همراه است (3). آزمایش آنتی ds-DNA ممکن است به‌صورت دوره‌ای برای نظارت بر روند پیشروی بیماری در فرد مبتلا به SLE نیز انجام شود (3).
تفسیر آزمایش anti ds dna
– جواب منفی آزمایش (رنج نرمال) : کمتر از 10 IU/mL
– وضعیت مبهم که باید باتوجه به علائم و نظر پزشک تفسیر شود: 10 – 15 IU/mL
– جواب مثبت: بالای 15 IU/mL
(4)
نتایج به‌دست‌آمده از این روش به عنوان کمکی برای تشخیص درکنار سایر تست‌ها میباشد و نباید به تنهایی به عنوان تشخیص تفسیر شود، اما در اغلب موارد مقادیر بالای آنتی‌بادی dsDNA با بیماری لوپوس همراه است. بنابراین درصورتی که جواب آزمایش مثبت بوده و علائم بالینی نیز در فرد دیده شود، احتمال مبتلا بودن فرد، به لوپوس بالا میباشد (به‌ویژه اگر نتیجه آزمایش anti-Sm فرد نیز مثبت شده باشد). به علاوه وجود anti-dsDNA در خون فرد نشان دهنده خطر بروز نفریت لوپوسی در افراد مبتلا به لوپوس محسوب می‌شود، و درصورت مثبت بودن جواب آزمایش، نیاز است کلیه‌های فرد با دقت بیشتری پایش شوند (1).
گرچه احتمالات دیگر را نیز باید درنظر گرفت:
· Anti-dsDNA گاهی اوقات در افراد با هپاتیت مزمن، سیروز صفراوی اولیه و مونونوکلئوز عفونی نیز دیده می‌شود
· همچنین ممکن است در افرادی که داروهایی مانند پروکائین آمید و هیدرالازین مصرف می کنند نیز دیده شود (2)
مقادیر اندک یا متوسط anti-dsDNA ممکن است با سایربیماری‌های خودایمنی مانند سندرم شوگرن یا بیماری بافت پیوندی مرتبط باشند. اگر در ادامه، علائم و نشانه‌های بالینی برطرف نشوند، ممکن است پزشک، تکرار آزمایش را درخواست کند (3).
توجه داشته باشید که نتیجه این تست باید همراه با سوابق پزشکی فرد، علائم و نتیجه سایر آزمایش‌های مربوطه تفسیر شده و مانند هرآزمایش دیگری امکان خطا وجود دارد؛ به عبارتی مثبت بودن نتیجه آزمایش به خودی خود، به معنای بیماری نیست.
منابع:
1. https://www.webmd.com/lupus/laboratory-tests-used-diagnose-evaluate-sle
2. https://labtestsonline.org.uk/tests/anti-dsdna#:~:text=The%20anti%2DdsDNA%20test%20is,clinical%20signs%20that%20suggest%20SLE.
3. https://www.testing.com/tests/anti-dsdna/
4. https://www.thepathologycentre.org/test/dna-antibodies-double-stranded-igg-dsdna/
